Er was eens… een koninkrijk Rome. We kennen de pausen, de keizers, de Senaat en het Volk, maar koningen? Dat we ze niet kennen komt niet alleen omdat ze ontzettend lang geleden leefden, in een tijd dat er in Rome nog niet op schrift werd gedocumenteerd, maar ook omdat de oude Romeinen niet zo vreselijk trots waren op hun koninklijke verleden.
De laatste koning van Rome, Tarquinius Superbus, liet op het Capitool in het centrum van de stad een grote tempel voor Jupiter bouwen. Toen de bouw voltooid was in 509 voor Christus, werd de tempel officieel ingewijd. Volgens de legende was dat precies het jaar waarin onder leiding van de aristocratische Lucius Junius Brutus (de andere Brutus) een revolutie uitbrak, die resulteerde in het ontstaan van de republiek Rome. Weg met de alleenheerschappij; er moest ruimte komen voor jaarlijks wisselende magistraten (consuls), die steeds gezamenlijk regeerden en beiden het recht van veto hadden. Het echte verhaal van de revolutie is wat onzeker en zonder jeu, dus ik wijd liever uit over de legende.
Toen de Romeinen de stad Ardea belegerden, besloot een groepje mannen, waaronder Sextus (de zoon van koning Tarquinius Superbus) en een zekere Collatinus, onaangekondigd langs hun huizen te rijden om te zien of hun vrouwen zich wel netjes gedroegen in hun afwezigheid. Waar de koningszoon een nogal losbandige bedoening aantrof, vond men de vrouw van de oer-Romeinse Collatinus, genaamd Lucretia, ’s avonds laat nog druk spinnend bij een kaarslicht. Een toonbeeld van deugdelijkheid. De combinatie van schoonheid en kuisheid was teveel voor Sextus; hij keerde op een later moment vol verlangen terug naar Lucretia’s huis en onder dwang van het zwaard en dreigementen maakte hij zich meester van de kuise vrouw. In wanhoop riep Lucretia haar man terug naar huis, die toevallig met ene Lucius Junius Brutus op weg was naar Rome. Volgens Livius sprak ze de woorden: ‘Zie toe dat hij zijn verdiende loon krijgt. Wat mijzelf betreft: hoewel ik mij van schuld vrijspreek, de straf scheld ik mij niet kwijt.’ En ze doorstak haar hart met een mes. Brutus trok het bebloede mes uit haar lichaam en zwoer wraak te nemen op de koning en zijn hele familie. Op het nabijgelegen forum riep hij een menigte bijeen en gezamenlijk trok de stoet, geleid door een baar met het dode lichaam van Lucretia, richting Rome, waar de republiek werd uitgeroepen. De eerste twee consuls heetten Collatinus en Brutus.
Nu keren we weer terug naar het Capitool, de Romeinse heuvel die over het Forum Romanum waakt, waar Marcus Aurelius al eeuwenlang fier zijn paard bestiert in het midden van een door Michelangelo ontworpen plein. Waar stond die tempel, die in 509 voor Christus werd ingewijd terwijl Lucretia’s bebloede lijk de revolutie ontstak? Er zijn in dit geval twee wegen die naar Rome leiden. De eerste: koop een kaartje voor de Capitolijnse Musea, ga het Palazzo dei Conservatori binnen en loop naar de hal met de naam Marcus Aurelius Exedra. Let eventjes niet op alle andere schoonheden en historische schatten om je heen (dat is trouwens sowieso de gouden tip in Rome: zoek een focus in tijd of stroming om niet te verdwalen). Achter het ruiterstandbeeld vind je waar we voor kwamen: de resten van de tempel van Jupiter, beladen met de hierboven beschreven geschiedenis.
De tweede weg die naar Rome leidt kun je nu, terwijl je achter je computer zit, uitproberen. Op de website van de Capitolijnse Musea kun je tegenwoordig namelijk een virtuele tour ondernemen. Volg bovenstaande routebeschrijving online en je komt ook uit bij de tempel van Jupiter. Geweldig natuurlijk; virtueel en dus wanneer je maar wilt toegang tot het prachtige museum, tot de plek waar ooit het prille stadje Rome ontstond.
Maar zonder dat je het geluid van je eigen voetstappen door de marmeren gangen hoort weergalmen, zonder dat je lijfelijk op de plek staat waar geschiedenis is geschreven, is het toch net een beetje anders. Ik nam de proef op de som en liep online de route richting mijn favoriete plek in het museum: het Tabularium (bereikbaar via de ondergrondse galerij). Van daaruit heb je een fenomenaal uitzicht over het lager gelegen Forum Romanum. Ik had het niet echt verwacht maar zelfs dat plekje is opgenomen in de virtuele museumroute, inclusief panoramabeeld van het uitzicht. En dat is toch eigenlijk niet helemaal hetzelfde.
orpheuskijktom.com 