‘The sublime dreams of Piranesi,’ noemde de Britse auteur Horace Walpole ze in 1771. Van al het werk van Piranesi zijn de Vedute di Roma, de Romeinse stadsgezichten, nog altijd het bekendst. ‘Piranesi híeld van de oudheid,’ zegt hoofdconservator Michiel Plomp van het Teylers Museum in Haarlem, wanneer hij me een rondleidt langs enkele van de beroemdste vedute. In de intieme setting van het Prentenkabinet van het Teylers kun je er deze zomer maar liefst 50 zelf bekijken.
Giovanni Battista Piranesi schraapte halverwege de 18de eeuw letterlijk zijn loon bij elkaar als etser in Rome. Hij had een atelier aan de voet van de Spaanse Trappen en verkocht, voor het eerst op groot formaat, prenten van de belangrijkste monumenten van de stad en omgeving aan toeristen.
LIEFDE VOOR DE OUDHEID
Ondertussen droomde Piranesi van een roemrijke carrière als architect. Hij werd geboren in Venetië en zijn vader, Angelo Piranesi, was meesterbouwer geweest. In 1740 kwam Piranesi, samen met de Venetiaanse ambassadeur Marco Foscarini, voor het eerst in de Eeuwige Stad. Zijn ontmoeting met Rome, zijn kennismaking met vooral de monumenten en ruïnes uit de oudheid, zou hem en zijn werk voorgoed veranderen.
ROME IN DE TIJD VAN PIRANESI
Rome was in deze tijd – Benedictus XIV zat op de pauselijke troon – een soort bedevaartsoord voor de intellectuele elite van Europa. Reizigers van stand maakten een zogenaamde Grand tour langs de oorsprong van de Westerse beschaving, een reis die steevast culmineerde in een bezoek aan Rome.
De vraag naar grote prenten om mee naar huis te nemen, maar ook naar mooie, geïllustreerde reisgidsen, nam toe en voilà: daar was een onuitputtelijke bron van werkgelegenheid geboren voor Piranesi. Dat zijn werkplek zich op Piazza di Spagna, bij de Spaanse Trappen, bevond, was geen toeval: op en om wat nu een van de beroemdste pleinen in het centrum van Rome is, zijn Fransen, Britten, Spanjaarden en andere Europese toeristen in de loop van de geschiedenis steeds meer het straatbeeld gaan bepalen.
Piranesi maakte in zijn atelier talloze prenten, die hun weg naar verschillende musea hebben gevonden. Gelukkig is er ook in Nederland een prachtverzameling. In het Teylers Museum in Haarlem kun je nu een mooie collectie bewonderen. Je kunt van een afstandje genieten van de prenten en je even in Rome wanen, maar je kunt er ook eindeloos op speuren naar de meest bijzondere details. De veel terugkerende onderwerpen laten zien dat de meest populaire bezienswaardigheden van toen niet zo gek veel van die van nu verschillen: we zien vaak het Colosseum, het Forum Romanum, de Trevifontein en het Pantheon terugkomen. De monumenten die door Piranesi als hoogtepunt werden bestempeld, trekken jaarlijks nog steeds miljoenen bezoekers.
PIRANESI’S BEROEMDE WERK ZELF BEWONDEREN?
Vanwege mogelijke schade door teveel aan licht, liggen de prenten van Piranesi normaal gesproken goed opgeborgen in de depots van het museum. Bijna 50 kunstwerken van Piranesi zijn tijdelijk tentoongesteld en nog t/m 19 oktober te zien in het Prentenkabinet van het Teylers Museum in Haarlem, op de tentoonstelling Groeten uit Rome. Stadsgezichten van Piranesi.
Groeten uit Rome
Stadsgezichten van Piranesi
t/m 19 oktober 2014
Teylers Museum
Haarlem
Ga naar de website van het museum voor meer informatie
*Alle hier afgebeelde prenten van Piranesi zijn te zien in het Teylers Museum. Alle rechten voorbehouden, met dank aan het Teylers Museum.
orpheuskijktom.com 