De 10 leukste kleine musea van Rome

Er zijn een aantal must-see musea in Rome op te sommen. Deze zijn vaak zo groot, dat ze in het Italiaans met een meervoudsterm worden aangeduid. De Vaticaanse Musea, bijvoorbeeld (Musei Vaticani), en de Capitolijnse Musea (Musei Capitolini). Iets minder groot, maar misschien nog wel beroemder dan de Vaticaanse en Capitolijnse Musea bij elkaar, is de onovertroffen Galleria Borghese, waar je, hoe vaak je er ook komt, niet anders kunt dan ademloos rondwandelen.

Je kunt uren, middagen, hele dagen en misschien wel weken zoet brengen in deze musea. Zeker in de Vaticaanse Musea is het goed mogelijk om volkomen de weg kwijt te raken. Natuurlijk moet je deze wereldberoemde collecties een keer gezien hebben, en gaat wat mij betreft op: eerst Bernini’s Apollo en Daphne en de Laocoöngroep zien, en dan sterven.

Wie vaker in Rome komt, of een romantische ziel heeft en graag verdwaalt, wil echter meer. Kleine, minder bekende pareltjes van musea ontdekken in de Eeuwige Stad, bijvoorbeeld. Om die liefhebbers en avonturiers een beetje op weg te helpen, verzamelde ik de tien leukste, mooiste, fijnste en meest bijzondere kleine(re) musea van Rome – een verre van uitputtend lijstje natuurlijk; er zijn er nog heel veel meer te vinden…

In willekeurige volgorde, stuk voor stuk klein, onbekend of onvolprezen:

#1 Museo di Roma – Palazzo Braschi
In het elegante palazzo van Luigi Braschi Onesto (1717-1799), tussen Piazza Navona en de Corso Vittorio Emanuele II, huist nu een prachtige kunstcollectie van fresco’s, mozaïeken en schilderijen tot historische kostuums en antiek. Ook leuk: spiek af en toe even door een van de ramen van Palazzo Braschi – het kan je zomaar een uniek uitzicht op Piazza Navona bieden!

#2 Palazzo Altemps
Liefhebbers van de oudheid opgelet: dit is zo’n plek om helemaal je hart te verliezen. In Palazzo Altemps, tussen de noordkant van Piazza Navona en de Tiber, hebben veel antieke Griekse en Romeinse sculpturen een plekje gevonden die eens toebehoorden aan de rijke, zestiende- en zeventiende-eeuwse families van Rome.

#3 Crypta Balbi
De meeste mensen lopen straal voorbij de Crypta Balbi, een enkeling stopt en kijkt even nieuwsgierig naar binnen – om vervolgens toch ook maar door te lopen. Want wat is het eigenlijk? Dat weten we dankzij de Forma Urbis, de oude marmeren kaart van Rome die ons is overgeleverd. De Crypta Balbi is in feite een stukje van die oude Romeinse stad, voornamelijk bestaande een oude porticus die onderdeel moet zijn geweest van een bijgebouw van het theater dat een zekere Cornelius Balbus hier in 13 v.Chr. had laten bouwen. In het museum waan je je dus even in het oude Rome.

#4 Palazzo Massimo
Palazzo Massimo, vlak bij het centraal station (Stazione Termini), is zo’n typisch negentiende-eeuws gebouw in neorenaissancestijl, zoals je dat in Rome op veel plekken kunt vinden. Binnen dit op het eerste gezicht niet erg opvallende palazzo, bevindt zich een van ’s werelds meest beroemde collecties klassieke kunst – met onder andere de Discuswerper en de beroemde sculptuur van Augustus als Pontifex Maximus (Opperpriester). Naast beeldhouwwerken kun je in Palazzo Massimo ook mozaïeken, munten en juwelen uit de oudheid bewonderen.

#5 Museo Boncompagni Ludovisi per le Arti decorative, il Costume e la Moda dei secoli XIX e XX
Wie van kostuum(films), design en mode houdt, zit goed in het Museo Boncompagni Ludovisi. De naam van het museum is een hele mondvol maar zegt perfect wat je hier kunt vinden: ‘Museo Boncompagni Ludovisi voor de decoratieve Kunsten, het Kostuum en de Mode van de negentiende en twintigste eeuw’.

#6 Palazzo Valentini
Onder het provinciehuis van Rome, midden in het centrum, wacht je misschien wel de grootste verrassing van de hele stad… Wanneer je (onder begeleiding van een gids) afdaalt in de catacomben van Palazzo Valentini, kom je op het oude Romeinse straatniveau – of eigenlijk: midden in de archeologische resten van een paar chique Romeinse (bad)huizen. De manier waarop deze opgravingen aan je getoond worden is echter wel heel bijzonder… Hoe? Dat moet je zelf ervaren!

#7 Villa Giulia
Aan de rand van het park Villa Borghese vind je het Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia, het nationale museum van Etruskische kunst. Het palazzo dateert uit de zestiende eeuw en was ooit het zomerverblijf van paus Julius III en herbergt sinds 1889 een indrukwekkende collectie schatten van de Etruskische beschaving. Beroemd is de terracotta sarcofaag waarop een overleden echtpaar in gebeeldhouwde vorm zichtbaar is, nog in een bijna perfecte staat.

#8 Centrale Montemartini
Heel klein is het niet, maar onbekend zeker. Dit museum – dat volgens de Italiaanse krant maar een handvol kaarten per dag verkoopt – behoort wat mij betreft tot de mooiste musea van de stad: de Centrale Montemartini. Tot 1963 was dit gebouw nog een functionerende elektriciteitscentrale, in 1911 opgetrokken naar een ontwerp van de ingenieur Giovanni Montemartini. Sinds de jaren zestig van de vorige eeuw is de centrale als zodanig echter langzaam uit gebruik geraakt. Men begon de ruimte als opslagplaats te gebruiken, totdat de Capitolijnse Musea er de perfecte plek in zagen om het deel van de collectie dat door gebrek aan ruimte in hun kelders lag te verstoffen, alsnog aan het publiek tentoon te kunnen stellen. Zo gedacht, zo gedaan: in de oude elektriciteitscentrale Montemartini huist tegenwoordig een geweldige collectie antieke sculpturen en andere kunstwerken uit de oudheid.

#9 Musei di Villa Torlonia
Tegenwoordig is het park van de Villa Torlonia een heerlijk rustige, groene bezienswaardigheid in Rome, op gepaste afstand van de drukte van mega-monumenten als het Colosseum en de Sint-Pieter. Je kunt er op het terras van La Limonaia een kopje koffie drinken of uitgebreid lunchen, een stukje wandelen tussen het groen, maar je kunt ook de musei van de Villa Torlonia bezoeken. Er zijn verschillende kleine musea en tentoonstellingsruimte, waar je vaak heerlijk het rijk voor je alleen hebt! Vergeet het wat achter in het park verscholen Casina delle Civette niet, het ‘uilenhuisje’. Dit gebouw is een vreemd aandoende mix van architectonische stijlen, die het geheel een uiterlijk geven dat zowel aan Zwitserse Alpen als aan sprookjes doet denken.

#10 Palazzo Barberini
Op plek tien staat Palazzo Barberini. Bepaald niet erg klein te noemen als museum of als bouwwerk, maar wat mij betreft veel te onbekend en te vaak overgeslagen. Dat is zonde, want hier huist de Galleria Nazionale d’Arte Antica. Je kunt er wereldberoemde werken bewonderen, zoals het portret van Beatrice Cenci van Guido Reni, of La Fornarina, het portret van de vermeende minnares van Rafaël, maar ook werken van bijvoorbeeld El Greco en Caravaggio. Ook de tuinen rondom Palazzo Barberini zijn prachtig. Je vindt er onder andere een antiek tempeltje genaamd Capitolium Vetus (het ‘oude Capitool’). Het is gewijd aan hetzelfde goddelijke driemanschap als dat van de grote tempel op het Capitool.