Een kleine gids voor een zorgeloos leven: Marcus Aurelius’ overpeinzingen

Aan de oevers van vreemde rivieren, ver weg van huis en haard, schreef de Romeinse keizer en filosoof Marcus Aurelius zijn gedachten op, gewoon onder elkaar. Een lang en bewogen leven bewoog zich daar, tijdens veldtochten die de vredelievende keizer gedwongen was te ondernemen, langaam richting het einde. Een mensenleven werd aan die oevers overdacht, en het resultaat kennen we als de Overpeinzingen, een van de meest inspirerende filosofische werken uit de oudheid.

Hersenspinsels van een keizer-filosoof
De hersenspinsels van deze keizer-filosoof gelden tot op de dag van vandaag als een bron van inspiratie voor wie op zoek is naar balans, naar geluk en naar een vreedzaam en tevreden leven. Hoewel de ideeën van Marcus Aurelius soms regelrecht uit het zenboeddhisme lijken te komen, wordt de stoïcijnse filosofie meestal gezien als de stroming die het meeste invloed heeft gehad op Marcus Aurelius.

Uit welke bronnen Marcus Aurelius ook heeft geput tijdens zijn leven, zijn schrijfsels vormen nog altijd een inspirerende ‘gids’  voor wie een waarlijk zorgeloos leven wil.

3 tips voor een zorgeloos leven
De lijst met wijsheden in Overpeinzingen is eindeloos. Wie alles in zich op wil nemen, zal het hele werkje moeten lezen. Hieronder een tipje van de sluier in de vorm van drie onweerlegbare adviezen om het leven simpeler, vrediger en beter te maken.   

1. Allereerst: wat je denkt is krachtiger dan je denkt. Dat wil zeggen: hoe goed je jezelf voelt en gedraagt, hangt in sterke mate af van de kwaliteit van je eigen gedachten, aldus Marcus Aurelius. Zorg er dus voor dat de kwaliteit van je denken altijd hoog is; alleen dan is je kwaliteit van leven ook hoog. Omgekeerd geldt ook: dat wat je niet denkt, verdwijnt als sneeuw voor de zon. Met andere woorden: er is niets dat een mens van zijn stuk kan brengen, behalve zijn eigen gedachten:

Zet het idee ‘Ik ben gekwetst’ van u af en meteen zal het gevoel ervan verdwijnen; laat het idee van kwetsbaarheid vallen en het onheil zelf zal verdwijnen.

2. Ten tweede: denk niet dat je een rustiger omgeving moet opzoeken om tot rust te komen. Vlucht nergens vandaan, zegt Marcus Aurelius. Verspil je energie niet aan wanhopig zoeken naar een vredige plek: de meest vredige plaats die je ooit zult vinden, is immers altijd en overal binnen handbereik:

Nergens kan een mens een kalmer of vrediger verblijfplaats vinden dan in zijn eigen ziel.

3. Onthoud tenslotte, dat het in een zoektocht naar geluk geen zin heeft je te verliezen in het bedenken van eindeloze regels en methoden. Er is eigenlijk, volgens Marcus Aurelius, maar een enkele regel: houd het zo simpel mogelijk:

Laat uw leefregels kort zijn en doelgericht, dan zullen zij al uw zorgen verdrijven, en u weer onbezwaard de bezigheden doen hervatten.

Meer lezen van Marcus Aurelius?
De vertaalde fragmenten zijn afkomstig uit Marcus Aurelius’ Overpeinzingen, een boekje waar ik af en toe, ter inspiratie, uit citeer:

Overpeinzingen, Marcus Aurelius Antoninus
Vert. uit het Grieks door de Stichting School voor Filosofie
Amsterdam, De Driehoek
ISBN 9060302249