Succes: het geheim van Cicero

Over Marcus Tullius Cicero, die leefde tussen 106 en 43 v.Chr., is relatief veel bekend. Je zou kunnen zeggen dat ook dat gegeven, naast de succesvolle carrière die hij bij leven doorliep, vooral te danken is aan zijn goede pr. Wie was die Cicero eigenlijk, en waarom was juist hij zo’n succesvolle advocaat in het oude Rome?

Cicero behoorde tot de stand der ridders (equites) – niet slecht als je het vergelijkt met zeg, gladiatoren of vrouwen, maar ook niet de hoogste klasse waar je in zijn tijd toe kon behoren. Dat hij het uiteindelijk toch tot de hoogste ambten schopte en zelfs veel roem verwierf in de hoofdstad, maakte hem het schoolvoorbeeld van de homines novi (de ‘nieuwe mannen’) – een typisch fenomeen van Cicero’s tijd: mannen die niet uit een eeuwenoude aristocratische familie kwamen, maar desalniettemin invloedrijke posities wisten te bemachtigen.

Een flitsende carrière
Hoe Cicero dat deed? Hij genoot uitstekende opleiding, dat heeft hij aan zijn ouders te danken. Daarna maakte hij via spectaculaire optredens als pleiter in politiek gekleurde processen een snelle carrière, die hem helemaal tot aan het consulaat bracht – het hoogst haalbare ambt op de politieke ladder van de Romeinse republiek. Maar natuurlijk was Cicero niet de enige redenaar die zich al pleitend in de kijker wilde spelen; er waren zat andere homines novi die hun kans schoon zagen. Wat was dan eigenlijk het geheim van Cicero’s succes?

Daarvoor kunnen we het beste bij Cicero zelf te rade gaan. Naast een publiek figuur, politicus en redenaar was Cicero in wezen ook een schrijver. Er is ons onder andere een geschrift overgeleverd waarin Cicero het uitgebreid heeft over ‘de ideale redenaar’. Daarin doet hij, woord voor woord, het geheim van zijn eigen succes uit de doeken.

Cicero’s definitie van succes
Er is voor Cicero geen twijfel over mogelijk: er bestaat geen grotere prestatie dan:

De kunst om mensen als spreker te boeien, ze voor je te winnen en ze te beïnvloeden in elke gewenste richting.

Vanzelfsprekend beschikt een goed spreker over een goed voorkomen, een goede stem en een kunstige manier van spreken. Maar de vorm is, zo kunnen we bij Cicero lezen, niet het enige dat telt. Zonder een gedegen inhoud ben je nergens: aan elk betoog dient een gedachtegang of kennis van zaken ten grondslag te liggen.

Zelfvertrouwen wordt overschat
Moet je, om waar dan ook succesvol in te worden, heel zelfverzekerd zijn? Cicero’s mening op dit vlak sluit wel aan bij heersende gedachtes in onze tijd: niet echt, is zijn antwoord namelijk. Onzekerheid mag – hoe groter de redenaar, hoe groter de angst, stelt hij zelfs. Waarom? Die bevangenheid is namelijk juist oprecht, en dat heeft weer een gunstige uitwerking. Authenticiteit is de enige weg naar geloofwaardigheid, zouden we tegenwoordig zeggen.

Het geheim van Cicero
In zijn betoog over de ideale redenaar, opgeschreven in de vorm van een gesprek waarin verschillende partijen aan het woord komen, laat Cicero twee leerlingen een vraag stellen aan Crassus – een redenaar van de generatie voor Cicero, iemand waar hij bewondering voor had en die hij in het betoog vooral in lijkt te zetten om zijn eigen mening te ventileren. Aan die Crassus stellen de jongens de hamvraag: wat is het geheim van zijn succes?

Wat anders, denk je, dan toewijding en vurig enthousiasme? Zonder inzet bereikt niemand iets bijzonders in het leven.

Toewijding en inzet, met andere woorden: vind je passie en werk hard – advies dat nog altijd ter harte genomen kan worden. Alhoewel de grote redenaar er zelf alvast een kleine kanttekening bij zet, die je vooraf in acht moet nemen: begin met het einde voor ogen en bepaal je doel voordat je op weg gaat.

Toch is het ook een feit, dat men met toewijding alleen dan iets bereikt, als men de wegen naar het beoogde doel kent.

 

P.s.
Overigens zou de ster van Cicero niet tot aan het einde der tijden blijven rijzen: in de roerige tijd waarin hij leefde (waarin de grote burgeroorlogen in Rome uitbraken en generaals als Julius Caesar en Pompeius Magnus en daarna Marcus Antonius en Augustus om de macht vochten) was het voor ieder publiekelijk figuur wachten op de dag dat ze hun geld op de verkeerde troonpretendent zouden inzetten…

 

Meer tips van Cicero?
Bovenstaande fragmenten zijn afkomstig uit:

De ideale redenaar
Cicero
vertaald en toegelicht door H.W.A. van Rooijen-Dijkman en A.D. Leeman
Uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep
ISBN 9789025306656

Klik op deze link om dit boek te bestellen op Bol.com (alleen tweedehands verkrijgbaar)!