Ten onrechte klaagt de mensheid over haar natuur. Zwak en kortstondig zou die zijn en meer bepaald door toeval dan door deugd. Want men kan zich juist niets groters of schitterenders indenken. Het ontbreekt de menselijke natuur meer aan eigen inzet dan aan kracht of tijd.
[…]
Want zoals de mens bestaat uit lichaam en ziel, zo liggen alle dingen, al onze interesses deels in de lijn van ons lichaam, deels in die van onze geest. Een fraai uiterlijk, grote rijkdom, fysieke kracht en alles van dien aard, het verglijdt binnen de kortste keren. Doch schitterende intellectuele prestaties zijn, gelijk de ziel, onsterfelijk.
Met deze filosofische overweging begint Sallustius zijn boek over een relatief onbekende oorlog – alhoewel ‘groot en grimmig’ – die de Romeinen rond 100 v.Chr. in Afrika voerden tegen koning Jugurtha. Niet dat hij speciaal geïnteresseerd was in Romes buitenlandse politiek; Sallustius wilde juist iets blootleggen dat zich van binnen, midden in Rome had genesteld. Hij noemde het ‘de arrogantie van de adel’, die in de oorlog tegen Jugurtha voor het eerst werd aangepakt.
Sallustius (voluit Caius Sallustius Crispus) leefde tussen 86 en 34 v.Chr. Het Rome waarin Sallustius, opgegroeid in de provincie, als jongeman politieke carrière maakte, was de hoofdstad van een wereldrijk geworden. Een rijk waarmee Sallustius persoonlijk kennismaakte, bijvoorbeeld als bevelhebber in Illyrië (Albanië) en als gouverneur in Numidië (Noord-Afrika). In beide gevallen werd hij benoemd door Julius Caesar, zijn beschermheer.
Het Rome van Sallustius is wereldberoemd. Het is de tijd van Caesar en Pompeius, van Cleopatra en van Cicero. Het is ook de tijd waarin de Romeinse republiek in een lange periode van diepe crisis terechtkomt. Zo machtig als het rijk is geworden, zo zwak blijkt het van binnen: burgeroorlogen verscheuren Rome. Het is niet alleen ‘de arrogantie van de adel’ die aan het politieke fundament van Rome knaagt, ook sociale problemen, politieke corruptie en militair machtsmisbruik steken de kop op.
Sallustius wijdde zich, nadat hij zich uit de politiek had terugtrokken, aan het schrijven van twee geschiedwerken die de tijdgeest en het (in zijn ogen) morele verval illustreren. Voordat hij zijn boek over de oorlog (111-104 v.Chr.) tegen Jugurtha (Bellum Iugurthinum) publiceerde, kwam hij al met een geschrift over de beroemde samenzwering van Catilina in de jaren 65-62 v.Chr. (De Coniuratione Catilinae, het was Cicero die de samenzwering ontdekte en onthulde in de senaat). Sallustius’ werk is extra interessant omdat hij zelf politiek gezien bepaald geen moraalridder was geweest, maar ook omdat hij schrijft over gebeurtenissen die hij zelf (deels) meemaakte.
Een boeiende inleiding (van Fik Meijer) op deze twee werken en een prachtige Nederlandse vertaling (van Vincent Hunink) verschenen al in 1999, maar onlangs presenteerde uitgever Athenaeum onderstaande heruitgave – mét onweerstaanbaar nieuw omslag.
Meer lezen? Bestel Bederf van binnenuit. Crisis in Rome via deze link bij Bol.com!
Bederf van binnenuit. Crisis in Rome
C. Sallustius Crispus
vertaald door Vincent Hunink, ingeleid door Fik Meijer
Athenaeum-Polak & Van Gennep
ISBN 9789025300609
€ 19,99
orpheuskijktom.com 