‘Houd voortdurend in gedachten hoeveel geneesheren, die hun wenkbrauwen plachten te fronsen over hun patiënten, nu dood zijn; en ook hoeveel astrologen, die met veel vertoon de dood van anderen hebben voorspeld; en hoeveel filosofen, die eindeloze betogen hielden over dood en onsterfelijkheid; en hoeveel legeraanvoerders, die zelf velen van het leven beroofden; hoeveel tirannen, die met ongehoorde bruutheid beschikten over dood en leven van anderen alsof zij zelf onsterfelijk waren.’*
Marcus Aurelius heeft het in zijn Overpeinzingen veel en uitgebreid over de dood. Hij vraagt je steeds weer om stil te staan bij de vluchtigheid van het leven en de altijd aanwezige dood:
‘Herinner je (…) een voor een alle mensen die je gekend hebt: de een begraaft de ander, om daarna zelf op zijn sterfbed te liggen en door een derde begraven te worden. Dit alles binnen korte tijd. Kortom, besef immer hoe kortstondig en nietig het menselijk bestaan is;’
Hoe kom je dan menselijkerwijs nog aangenaam dat nietige bestaan door? Daar is Marcus Aurelius kort en duidelijk over:
‘Wees als een rots in de branding, waarop de golven steeds te pletter slaan. Daar staat hij, rondom hem komen de woelige wateren tot bedaren.’
Is dit misschien nog wat vaag? Dan heeft de keizer/filosoof ook nog een aantal hele concrete tips voor je, toepasbaar in het dagelijks leven.
3 filosofische tips voor het dagelijks leven
1. ‘Wanneer er iets is dat je zou kunnen kwetsen, denk er dan aan gebruik te maken van deze regel, ‘Dit is geen ongeluk, het is veeleer een geluk dit op passende wijze te mogen dragen.’
2. ‘Een heel gewoon, maar doeltreffend hulpmiddel om te leren de dood niet te vrezen, heb je wanneer je je de mensen voor de geest haalt die zich hardnekkig aan het leven vastklampten. Waren zij er soms beter aan toe dan anderen die een vroege dood stierven? Het lijdt geen twijfel dat ook zij uiteindelijk ergens begraven liggen.’
3. ‘Neem altijd de kortste weg; de kortste weg is de natuurlijke, waarbij je in woord en daad de hoogste graad van volmaaktheid bereikt.’
* De vertaalde fragmenten zijn afkomstig uit:
Overpeinzingen, Marcus Aurelius Antoninus
Vert. uit het Grieks door de Stichting School voor Filosofie
Amsterdam, De Driehoek
ISBN 9060302249
orpheuskijktom.com 