3 redenen om weer eens naar de kerk te gaan

Wie gaat er nog naar de kerk? Basilieken als de Sint Pieter, de Santa Maria Maggiore en bijvoorbeeld de San Pietro in Vincoli in Rome trekken bezoekers genoeg. Maar buiten de platgewalste wegen die naar die beroemde basilieken leiden, zijn er in de Eeuwige Stad een aantal kerken die zo oud zijn dat ze, soms letterlijk, balanceren op de grens tussen romeins en (vroeg)christelijk. Het zijn drie van mijn favoriete kerken in Rome. Hieronder lees je waarom.

1| Santa Costanza: de ronde schatkamer

Buiten bereik van de grote toeristenstroom vind je, aan de drukke Via Nomentana, de Santa Costanza. Gebouwd in de vierde eeuw als grafmonument of mausoleum voor Constantina en Helena, dochters van keizer Constantijn (de Romeinse keizer die zich bekeerde tot het Christendom), werd het waarschijnlijk in de middeleeuwen omgedoopt tot kerk gewijd aan de heilige Costanza.
Het bijzondere, charmante ronde kerkje is een schatkamer voor wie van kunstgeschiedenis houdt; het is een van de best bewaarde voorbeelden van vroegchristelijke kunst en architectuur. Ondanks de beschadiging van enkele mozaïeken en muurschilderingen verkeert de Santa Costanza nog grotendeels in originele staat. Alleen de grote, rijk gedecoreerde sarcofaag die achter het altaar staat opgesteld, is niet ‘echt’; het is een kopie van de originele kist van Costanza (of Helena?) die je nu in de Vaticaanse Musea kunt bewonderen. Overigens werd het mausoleum bijna tegelijk gebouwd met de aangrenzende basiliek van Sant’Agnese. Zowel de Santa Costanza als de Sant’Agnese werden bovenop de catacomben gebouwd waarin Sint Agnes was begraven.

Plan hier je bezoek aan de Santa Costanza

2| SS Giovanni e Paolo: bovenop de Romeinen

In 1887 deed padre Germano di S. Stanislao, priester in de Santi Giovanni e Paolo basiliek op de Celio in Rome (net achter het Colosseum), een bijzondere ontdekking. ‘Zijn’ kerk bleek bovenop de resten van een aantal Romeinse huizen te zijn gebouwd. De basiliek werd halverwege de vierde eeuw gebouwd, volgens de legende bovenop de resten van de huizen van Johannes en Paulus, die beiden in 362 onder keizer Julianus (de Afvallige) de marteldood zouden zijn gestorven in Rome. Na de vondst van padre Stanislao begon men in de 19^e eeuw met archeologisch onderzoek in de kerk. Twee Romeinse huizen met elk verschillende vertrekken werden geïdentificeerd en gedateerd tussen de eerste en de vierde eeuw. Een van de kamers is toegankelijk gemaakt vanuit de huidige basiliek; in de vloer van deze ruimte zijn graven uitgehakt. De eeuwige rustplaatsen van de martelaren Johannes en Paulus? Wie zal het zeggen…

Plan hier je bezoek aan de Santi Giovanni e Paolo

3| Santo Stefano Rotondo: voor wie het aandurft…

Eveneens in de schaduw van Romes beroemdste ruïne, het Colosseum, bevindt zich de mystieke Santo Stefano Rotondo. Bezoeker wees gewaarschuwd: wie wat angstig is aangelegd kan de ronde basiliek beter vermijden. De kerk werd gebouwd aan het einde van de vijfde eeuw, ter herinnering aan de marteldood van de heilige Stefan. Het was de eerste kerk in Rome die een ronde plattegrond kreeg. Onder het grondniveau van de kerk zijn de resten van een tweede-eeuws mithraeum gevonden; een cultusplaats voor Mithras, een onder Romeinse soldaten veel aanbeden godheid wiens cultus via Griekenland uit Perzië in Rome terecht was gekomen. Maar wat je vooral niet moet (kunt) missen in deze kerk zijn de gruwelijke fresco’s… Rondom zijn de muren beschilderd met de verschrikkelijke doodsscènes van 34 verschillende martelaars. En dan hebben we het over ‘verschrikkelijk’ in de categorie levend gekookt worden, gebroken kaken en afgesneden borsten.

Plan hier je bezoek aan de Santo Stefano Rotondo