In de paasweek van het jaar 1300 wandelt de Italiaanse schrijver Dante Alighieri onder een poort door waarop staat geschreven:
‘Lasciate ogni speranza, voi ch’intrate’
(‘Laat varen alle hoop, gij die hier binnentreedt’)
De poort naar de hel was het begin van een reis door het hiernamaals. Een fictieve reis natuurlijk, die Dante beschreef in zijn beroemde Goddelijke Komedie. De reis voert hem via de hel (Inferno) door het vagevuur (Purgatorio) uiteindelijk naar de hemel (Paradiso), terwijl hij op zijn pad mythologische wezens en monsters tegenkomt, maar ook mensen als Cicero, Cleopatra en Plato; beroemdheden die overleden waren.
Dante loopt niet alleen door de paden van het hiernamaals; zoals Ebenezer Scrooge door zijn eigen kwelgeesten wordt begeleid, wordt Dante bij de hand genomen door Vergilius, de grote Romeinse dichter die leefde ten tijde van keizer Augustus. Bij de poorten van de hemel neemt hij afscheid van Vergilius en ontmoet hij de gids die hem verder naar de hemel zal leiden. Haar naam is Beatrice en ze was het meisje dat Dante maar een paar keer in zijn leven had ontmoet maar nooit meer had kunnen vergeten.
Beatrice en Vergilius zijn, in een ander land, een andere tijd en een andere context, een aap en een ezel. Henry, de hoofdpersoon uit Yann Martels Beatrice and Virgil – de opvolger van zijn wereldwijde bestseller Life of Pi – is een gefrustreerde schrijver die een grote literaire hit had maar wiens nieuwe boek over de Holocaust maar niet gepubliceerd wil worden. Hij dreigt weg te kwijnen als hij een pakketje ontvangt met een kort verhaal van Flaubert, vergezeld van een briefje. De afzender blijkt een preparateur van dode dieren die leeft in een vreemd decor van opgezette beesten. In die ruimte vol geprepareerde karkassen valt vooral de aap op, die op de rug van een ezel zit. Martel zuigt je vervolgens in de wereld van de Beatrice de ezel en Virgil de aap en de epische reis die ze samen ondernemen. Als Henry zich realiseert dat Beatrice en Virgil symbool staan voor de Holocaust, waarover hij net een boek had geschreven, verandert Beatrice and Virgil van bevreemdende maar onschuldige fabelfictie in een donkerder relaas.
Martels boek heeft een onvoorstelbare lading kritiek gekregen van recensenten wereldwijd. De recensie in The Guardian, bijvoorbeeld, was niet van de lucht.
De onweerstaanbare charme van Life of Pi was inderdaad de manier waarop Martel het voor elkaar had gekregen dat de lezer moeiteloos meedobberde op het bootje van Pi, met de tijger, de hyena en de gorilla, zonder zich al te veel te realiseren hoe zeer hij in de fictieve wereld van de schrijver was meegezogen. In Beatrice and Virgil lukt dat niet, is het geheel te veel gekunsteld om je daar als lezer niet bewust van te worden. Toch heeft het iets oneerlijks om een schrijver te laten opwerken tegen zijn eigen debuutroman, zeker wanneer het succes daarvan de vormen heeft aangenomen als van Life of Pi.
Het is in elk geval onmogelijk om de aap en de ezel niet te zien als Henry’s gidsen door de hel, het vagevuur en de hemel. Het boek zit vol literaire allusies die van de lezer wat voorkennis vragen, maar waar natuurlijk even goed overheen gelezen kan worden. Het bizarre verhaal van de preparateur en de vriendschap tussen de aap Virgil en de ezel Beatrice past hoe dan ook bijna naadloos in het thema van de Boekenweek waar we ons in bevinden: vriendschap. En andere ongemakken.
Beatrice and Virgil
Central Book House
€ 10,99
Life of Pi
Canongate books ltd.
€ 10,99
orpheuskijktom.com 
