Aan de rand van het Forum Romanum, vlak bij de Curia en aan de voet van het Capitool, vind je het 16de-eeuwse kerkje San Giuseppe dei Falegnami (zie de foto hierboven). Zoals zo vaak in Rome, wordt de geschiedenis van deze plek alleen maar interessanter wanneer je verder afdaalt naar beneden, onder de grond…
De kerkers onder de kerk
In de oudheid kon men vanaf het Capitool afdalen naar het Forum Romanum via een trappartij die precies bij deze plek uitkwam. Scalae Germoniae, Germonische Trappen, werden ze genoemd. De Trap der Zuchten.
Waarom zou men, bij het afdalen van deze trappen, hebben moeten zuchten? Het antwoord ligt onderaan de trap: daar waar zich nu de San Giuseppe dei Falegnami bevindt. Onder de kerk verschuilen zich namelijk twee ruimtes, die met elkaar in verbinding staan via een gat. Door dat gat lieten de oude Romeinen gewoonlijk hun grootste misdadigers en veroordeelden naar beneden zakken, de donkere kerkers in. Welkom in de Carcer Mamertinus, de beruchte Mamertijnse Gevangenis van Rome.
Weerzinwekkend
Als je bedenkt dat de straten van Rome naar onze huidige standaarden al verschrikkelijk smerig waren, dan kun je je misschien voorstellen hoe het er in een gevangenis in die tijd uitgezien moet hebben. Zo schreef de Romeinse historicus Sallustius in de eerste eeuw v.Chr:
Door verwaarlozing, duisternis en stank is het er weerzinwekkend en het biedt een gruwelijke aanblik.
(vertaling Vincent Hunink)
Bijzondere verhalen en beroemde gevangenen
Een beroemde vijand van Rome die de dood vond in de kerkers van de Romeinse gevangenis was de Gallische generaal Vercingetorix. In het jaar 28 werd, volgens Cassius Dio, een zekere Titus Sabinus de gevangenis in gegooid. Voor korte duur, want zijn executie volgde al snel. De man had het gewaagd kritiek te uiten op de heersende keizer, Tiberius, en had daarmee de doodstraf over zich afgeroepen. Op dat moment in het verhaal komen de Scalae Germoniae aan bod – en komen we meteen te weten waar de naam Trap der Zuchten vandaan komt:
Zijn lijk werd van de trap gegooid en vervolgens in de Tiber. Was dit op zich al tragisch genoeg, de zaak kreeg een nog dramatischer tintje door het gedrag van een van Sabinus’ honden. Het dier ging met hem mee de gevangenis in, bleef bij hem toen hij dood was en sprong zijn lijk achterna, de rivier in.
Dezelfde schrijver vermeldt hoe de naaste medewerker van Tiberius, Seianus, die verantwoordelijk was geweest voor de veroordeling van Sabinus, zelf in ongenade raakte en van de Trap werd afgesmeten,
waar het gepeupel drie dagen lang zijn woede op hem koelde.
(vertalingen Gé de Vries)
Waar in Rome?
Je vindt deze bijzondere en naargeestige plek in Rome tussen de Via del Tulliano en de Via di San Pietro in Carcere. Deze laatste straatnaam is afkomstig van een middeleeuwse legende, die vertelt dat ook Petrus en Paulus eens gevangenen waren in de Carcer Mamertino. Dat is precies de reden waarom de ondergrondse ruimte ooit als kapel werd ingericht, en er later de San Giuseppe dei Falegnami verrees.
orpheuskijktom.com 