Wat Steve Jobs was (is) voor de beweging Apple, dat waren Michelangelo en Rafaël voor de (kunst)beweging die we kennen als de renaissance.
Nou ja, in retrospectief dan, en symbolisch gezien. Dat een beweging die in oorsprong Italiaans is, groot is geworden onder de Franse naam, roept nog meer leuke vergelijkingen met de wereld van vandaag op, maar dat laten we maar even voor wat het is.
De renaissance = Italië = Rome. En de renaissance in Rome, dat waren Michelangelo en Rafaël, aldus de titel van de tentoonstelling die deze week voor het laatst te zien is in het Romeinse Palazzo Sciarra. Al schilderend en beeldhouwend trokken deze twee grootmeesters eind vijftiende en begin zestiende eeuw door de Eeuwige Stad, waar ze de ene na de andere opdracht kregen. Op kunstige wijze volg je in de tentoonstelling de geschiedenis van de twee mannen en van Rome, aan de hand van een aantal kunstwerken.
We beginnen in het Rome van de pausen Julius II en Leo X, de vroege zestiende eeuw. Rafaël beschilderde de Stanze in het Vaticaan en de Loggia in de Villa Farnesina, een paar geweldige artistieke hoogtepunten. De tentoonstelling laat een aantal schilderijen en tekeningen uit die tijd zien, waaronder Rafaëls portret van Alessandro Farnese. Als we verder wandelen, in de tijd en de tentoonstelling, komt de herwaardering van de klassieken centraal te staan; de wedergeboren interesse in de klassieke oudheid waar de beweging haar naam aan heeft ontleend.
Dan is het 6 mei 1527; Keizer Karel V valt met een leger van aanhangers van Luther het Rome van paus Clemens VII binnen. In de tentoonstelling kom je op dit punt een portretten tegen van Maarten Luther en van Clemens VII. Op een portret uit 1526 poseert Clemens met geschoren gezicht; op een variant uit 1527 heeft hij een baard. Dat kleine symbool staat voor iets groots, voor de diepe impact van de Sacco di Roma (Plundering van Rome) van 1527. Clemens zelf zocht zijn toevlucht in de versterkte Engelenburcht, de bevolking werd aan het lot overgelaten.
Pas in 1530, met de komst van paus Paulus III, keert de rust in Rome terug. We zien in het Palazzo Sciarra een van Michelangelo’s meesterwerken uit deze periode, de Apollo/David. Rond die tijd voltooide Michelangelo aan de andere kant van de Tiber ook dat andere grote meesterwerk, Het Laatste Oordeel in de Sixtijnse Kapel.
Er was in diezelfde periode een opdracht die niet alleen Michelangelo en Rafaël maar ook een groot aantal andere kunstenaars en architecten bezighield: de bouw van de nieuwe Sint Pieter Basiliek. Op dit punt in de tentoonstelling vinden we tekeningen, plattegronden en zelfs een houten model van apsis van de Sint Pieter.
Michelangelo en Rafaël werden geïnspireerd door de klassieke oudheid, en zij op hun beurt inspireerden andere kunstenaars. Met hen komen we aan het einde van de tentoonstelling, en aan het einde van een tijdperk.
Il rinascimento a Roma. Nel segno di Michelangelo e Raffaello is tot en met 12 februari te zien in het Fondazione Roma Museum in Palazzo Sciarra aan de Via del Corso in Rome.
orpheuskijktom.com 