Als jij naar het verleden kijkt, denk je dan: ‘zo was het’? En zou je niet veel liever willen denken: ‘zo wilde ik het’? Als je ‘ja’ hebt geantwoord op die vraag, ben je waarschijnlijk iemand die liever échte keuzes maakt dan alles maar z’n gang laat gaan en op het toeval laat aankomen (hoewel dat ook een keuze is). Maar hoe maak je nu de beste keuzes?
Gisteren lazen we al stukjes uit Ecce homo, Nietzsches boek over ‘hoe je wordt wat je bent’. Vandaag nemen we het boek Nietzsches tranen onder de loep: een boek dat zowel fictie als non-fictie is en je meeneemt naar het Wenen van eind 19de eeuw, waar de psychoanalyse op het punt staat om door te breken.
De hoofdrolspelers zijn Friedrich Nietzsche en Dr. Joseph Breuer, een van de grondleggers van de psychoanalyse. Nietzsche loopt met zelfmoordplannen rond nadat Lou Salomé geweigerd heeft zijn vrouw te worden. Dr. Breuer is bezeten van een patiënte en weet zich geen raad met zijn obsessie.
Op verzoek van Lou Salomé begint Breuer een poging om Nietzsche te ‘behandelen’, maar hij ontdekt dat Nietzsche spelenderwijs zijn, Breuers, problemen ter hand neemt…
Van crisis naar een heldere blik
Wat heeft dit boek te maken met erachter komen hoe je de beste keuzes maakt? Precies dat is het onderwerp dat steeds aan bod komt wanneer Nietzsche en Breuer met elkaar praten. Nietzsche heeft zo zijn eigen problemen, maar we lezen vooral over Breuers zoektocht naar het ‘worden wie hij is’.
Breuer klaagt veelvuldig bij Nietzsche over zijn wanhoop over het leven. Hij ziet niet in wat het uiteindelijk allemaal voor zin heeft en wordt geplaagd door allerlei gedachten. Bijvoorbeeld de gedachte dat hij vroeger werd gezien als ‘oneindig veelbelovend’. Volgens hem is dat een mythe gebleken.
De crisis die Breuer doormaakt wordt in één zin gevangen: ‘plotseling begreep ik het meest voor de hand liggende feit des levens: dat de tijd onomkeerbaar is, dat ik net als iedereen in de richting van de dood marcheer.’
Dat is waar Nietzsche het kan omdraaien: dat inzicht moet je geen crisis noemen, maar een heldere blik. ‘Kijk eens wat je geleerd hebt: dat de tijd niet gebroken kan worden, dat de wil niets kan willen in het verleden. Alleen gelukkige mensen krijgen zulke inzichten.’
De beste keuze maken
Wanneer Breuer terugblikt op zijn levensloop, zegt hij dat hij eigenlijk nooit een keuze heeft gehad. Dat wat hij is (dokter, of eigenlijk: psychiater), moest hij worden. Dat was ten slotte zijn belofte, vroeger.
Het inzicht dat Nietzsche hierop biedt vormt de sleutel tot het maken van de beste keuzes in je leven. Hij confronteert Breuer met het feit dat hij wel degelijk een keuze heeft gehad. Hij heeft immers zelf toegelaten dat zijn leven een toeval werd.
‘Hij heeft nooit begrepen dat het zijn taak was de natuur te perfectioneren, zichzelf, zijn cultuur, zijn familie, zijn wellust te overwinnen en te worden wie hij was. Hij zag zijn ‘belofte’ aan voor het bereiken van materiële en professionele doelen.’
Voilà: om ervoor te zorgen dat jouw ‘zo was het’ verandert in ‘zo wilde ik het’, zul je dus met overtuiging keuzes moeten maken, die erop gericht zijn je eigen (niet-materiële, niet-professionele) beloftes waar te maken.
Meer weten of verder lezen?
Nietzsches tranenIrvin Yalom
ISBN 9789050186759
€ 12,50
Bestel Nietzsches tranen via deze link bij Bol.com (of klik hier voor het ebook, € 7,99)!
orpheuskijktom.com 