Langer leven dankzij Seneca

‘De meeste stervelingen klagen steen en been over de boosaardigheid van de natuur: we worden geboren om slechts een klein ogenblik te leven, maar we spoeden ons zo snel door de ons gegeven tijd heen dat het leven de mensen loslaat terwijl ze nog bezig zijn zich daarop voor te bereiden.’*

Herkenbaar? Denk jij ook weleens: het leven is veel te kort! Heb je het idee dat het leven je vergaat, terwijl je niet eens doorhad dat het gaande was? De Romeinse filosoof Lucius Annaeus Seneca (4 v.Chr.- 65 n.Chr.) is het niet bepaald met je eens.

Stop met klagen, start met kiezen

Want is het leven nu zo kort? Of besteed je gewoon alle tijd die je hebt aan de gevolgen van verkeerde keuzes? Is je leven te kort, of maak je het kort door je met volstrekt onbelangrijke zaken bezig te houden? Waarschijnlijk leid je, net als de meeste mensen, een druk bestaan. Misschien heb je zelfs af en toe het idee dat je geleefd wordt. Seneca stelt het volgende voor: kies voor een sereen en rustig leven, in plaats van een hectisch bestaan.
Stop met klagen dat je nergens tijd voor hebt, en begin met het maken van de juiste keuzes. Wordt (weer) meester van je eigen tijd. Zorg dat jouw verleden, heden en toekomst volledig tot je eigen beschikking staan en zie: je maakt je leven lang.

Seneca’s advies

Denk je misschien: voor mij gaat dit niet op? Denk je ‘bij mij is het anders’ of ‘ik heb nu eenmaal een verantwoordelijke baan of een zware baan’ of ‘ik heb geen keuze’. Lees dan even het advies dat Seneca in het jaar 49 n.Chr. schreef aan Paulinus.
Paulinus was familie van de vrouw van Seneca, Pompeia Paulina. Hij was praefectus annonae, en derhalve belast met de verantwoordelijkheid voor de graantoevoer naar Rome – een stad met minstens een miljoen inwoners. Met andere woorden: Paulinus had een erg zware, stressvolle baan, vergelijkbaar met die van een verantwoordelijke minister nu.
Seneca raadt hem aan zijn hectische bestaan in te ruilen voor een rustiger leven en schrijft: ‘(Het is) niet dat we weinig tijd tot onze beschikking hebben, maar we vermorsen veel tijd. Het leven is lang genoeg en het werd ons voldoende royaal toegemeten om met de allerbelangrijkste zaken in het reine te komen, als we het maar tot de laatste seconde toe goed uitzetten’

Laat je kapitaal groeien

Hoe je dat doet, je tijd goed besteden, is voor iedereen anders. Maar wat je doet, moet je met overgave doen, zoveel is duidelijk: ‘Waar het (leven) ons in weelde en ongeïnteresseerdheid door de vingers glipt, waar het voor geen enkel goed doel aangewend wordt, merken we, wanneer de laatste noodzaak ons daar ten slotte toe dwingt, dat het leven ons vergaan is terwijl we niet eens doorhadden dat het al gaande was.’
Seneca’s conclusie is eenduidig: ‘Zo is het: het leven dat we ontvangen is niet kort, maar we maken het kort, en we hebben er niet te weinig van, maar we vergooien het. Zoals een reusachtig, vorstelijk kapitaal in een ogenblik wegsmelt als het in handen van een slechte meester terecht is gekomen, terwijl een kapitaal, hoe bescheiden ook maar toevertrouwd aan een goed beheerder, groeit door het te gebruiken, zo strekt ons leven zich over een lange periode uit voor hem die het goed indeelt.

Voila. Deel je leven goed in en het zal zich verlengen. Althans, zo keek een filosoof er zo’n tweeduizend jaar tegenaan. Maar oud en vergeten gedachten zijn het niet: Seneca vond in de loop der eeuwen op veel en soms onverwachte plekken bijval. Zo sprak Abraham Lincoln (1809-1865) eens de volgende prachtige woorden, waarin Seneca’s advies aan Paulinus weerklinkt:

‘In the end, it’s not the years in your life that count. It’s the life in your years.’

* Alle fragmenten zijn afkomstig uit Seneca’s dialogen, zoals vertaald door T.H. Janssen in de bundel ‘Gelukkig leven.’

> Lees hier meer artikelen over Seneca!