We beginnen het jaar aan het begin van onze jaartelling – zo’n 2013 jaar geleden dus. We zijn in Rome, even ten zuiden van het centrum, buiten de verdedigingsmuren die de stad in de oudheid omsloten. Het is een bijzondere plek, omdat hier een bijzonder iemand begraven ligt. Nu staat er een indrukwekkend grote kerk. Fik Meijer vertelt:
‘Onder het hoofdaltaar van de pauselijke basiliek Sint-Paulus-Buiten-De-Muren in Rome bevindt zich een sarcofaag met daarin het gebeente van de apostel Paulus, en in de sacristie worden de ketenen bewaard waarmee hij was geboeid toen hij, niet ver van zijn definitieve rustplaats, werd onthoofd. Zo luidt althans de christelijke overlevering.’
Het is die christelijke overlevering rondom de historische en religieuze persoon Paulus, die uit de doeken wordt gedaan in het nieuwe boek van schrijver en oud-historicus Fik Meijer: Paulus. Een leven tussen Jeruzalem en Rome. Waarom over Paulus? In de eerste plaats: ‘Die man reisde meer dan vijfentwintig jaar door de mediterrane wereld van de eerste eeuw.’ En dat wil wat zeggen.
Paulus. Een leven tussen Jeruzalem en Rome vertelt ‘het verhaal van een jood uit Tarsus die eerst een vervolger van de christenen was, maar na zijn bekering uitgroeide tot de fanatiekste verbreider van hun geloof. Vele jaren droeg hij zijn boodschap uit in Syrië, Turkije en Griekenland. Uiteindelijk bereikte hij ook Rome, waar hij in 67 of 68 tijdens de regering van keizer Nero zou zijn gedood.’
De bronnen die ons te beschikking staan om dat verhaal – een ‘avonturenroman’ – te reconstrueren zijn schaars. Het zijn er om precies te zijn twee: de Handelingen van de apostelen en de brieven van Paulus, beiden te vinden in het Nieuwe Testament. Aan de hand van die geschriften volgt Fik Meijer Paulus op zijn reizen van Jeruzalem tot in Rome, ‘waar het Nieuwe Testament abrupt over zijn lot zwijgt.’
De zendingsreizen van Paulus (drie over land, een over zee) nemen ons mee naar Syrië, Cyprus, de binnenlanden van huidige Turkije, Efeze, Samos, Kreta, het Griekse vasteland en natuurlijk Jeruzalem. De laatste zeereis van Paulus deed Meijer zelf na: ‘In 1999 reisde ik van Caesarea in Israel naar Rome, een overtocht die Paulus als gevangene in de winter van 60-61 had gemaakt (Hand. 27-28).’
Voor de reconstructie van Paulus’ leven en zendingsreizen baseert Meijer zich niet enkel op de twee genoemde nieuwtestamentische bronnen. Om de context te scheppen voor het verhaal maakt hij gebruik van zijn zeer grondige kennis van de oudheid. Bij iedere voetstap van Paulus die we volgen, schetst hij de Grieks-Romeinse wereld eromheen.
Paulus. Een leven tussen Jeruzalem en Rome is daarmee een boek voor liefhebbers van zowel Bijbelse als historische verhalen, dat ‘de grondlegger van het christendom’ op verrassende wijze tot leven wekt.
Paulus. Een leven tussen Jeruzalem en Rome
Fik MeijerISBN 9789025370091
Uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep
orpheuskijktom.com 