De Plato’s van onze tijd

In de oudheid (Parmenides, Plato, Aristoteles) zijn allerlei filosofische ideeën ontstaan over wie wij zijn, over het wel of niet bestaan van een scheiding tussen lichaam en ziel; ideeën die in aangepaste vorm vaak nog altijd voortleven. En we zijn nog niet uitgedacht over het onderwerp. Omdat april de Maand van de Filosofie is, met als thema ‘De Ziel’, vandaag 3 boekentips van moderne Plato’s, over een onderwerp dat ons al duizenden jaren bezighoudt: de ziel.

Dus ik ben | Stine Jensen & Rob Wijnberg

We gaan er als vanzelfsprekend van uit dat ieder van ons een identiteit heeft, maar als ons op de man of vrouw af wordt gevraagd wie we dan wel zijn, weten we het opeens niet meer zo goed. We ontlenen ons ‘ik’ aan allerlei heel concrete dingen: aan ons lichaam, onze liefdes, ons lijden, ons verleden, ons seksuele leven, onze behoefte aan erkenning en de groep waartoe we behoren. En aan grote denkers die de mens geprobeerd hebben te definiëren. Jensen en Wijnberg blikken terug op die geschiedenis en voegen er hun eigentijdse visie aan toe.

Wij zijn ons brein | Dick Swaab

De vrije wil bestaat niet, aldus Dick Swaab. Het verhaal van je leven is het verhaal van je brein. Dat begint in de baarmoeder, waar de hersenen gevormd worden op een manier die bepalend is voor de rest van je leven. Op de vraag waarom je bent wie je bent is dan ook maar een antwoord mogelijk: je bent je brein. Swaab noemt zichzelf dan ook een ‘neurocalvinist’: hij gelooft in predestinatie via de hersenen.

Waar blijft de ziel? | Bert Keizer

Een essay geschreven speciaal voor de Maand van de Filosofie 2012, als reactie op de rigide conclusies van Swaab. Ja, er wordt een hoop bepaald door ons brein, maar er is wel degelijk nog een bepaalde mate van keuzevrijheid, zeker als het om complexe beslissingen gaat.