De onvergetelijke one-picture show

‘Reken maar op mijn wraak! Ik doe die schoonheid, die mijn man
en jou, vals kind, zoveel plezier gebracht heeft, snel teniet!
en na dit dreigement grijpt zij de nimf van voren bij
het haar en smijt haar op de grond.’

Sommige scènes uit het mythologisch verhalengoed hadden net zo goed regelrecht uit een willekeurige soapaflevering afkomstig kunnen zijn. Aan het woord is Juno, echtgenote van oppergod Jupiter, die weer eens een scheve schaats had gereden. Hij was verliefd geworden op een prachtige, jonge jageres.

‘Zij was geen meisje dat graag bij het spinnewiel bleef zitten
of almaar schikte aan haar kapsel, nee een witte band
omsloot haar losse haar, een gesp bedwong haar lichte kleren,
want met een gladde speer ter hand, soms ook met pijl en boog,
jaagde zij met Diana;’

Jupiter was gegrepen: hij moest en zou haar hebben, maar haar goedkeuring zou hij nooit krijgen. Zij leefde immers voor en met de godin Diana, die niets dan vrome maagden in haar gevolg duldde. Als het niet goedschiks kon, dan maar kwaadschiks…:

‘Snel hult hij zich in kleding en gestalte van Diana
en spreekt haar aan: ‘Jij lieve maagd uit mijn vriendinnenschaar,
langs welke toppen ging de jacht?’ Het meisje richt zich op uit
het gras: ‘Diana, welkom hier,’ zo zegt zij, ‘ik vereer
u meer … hij mag het horen … meer dan Jupiter!’ Hij schatert
bij deze woorden, vindt het leuk meer dan zichzelf te zijn
en kust haar, onbeheerst, zoals een meisje nooit zou kussen …
Als zij wil zeggen in welk bos zij heeft gejaagd, smoort hij
haar woorden met zijn lippen en verraadt zijn stoute hartstocht.
Natuurlijk, zij verzet zich, voor zover een vrouw dat kan
– had Juno maar gekeken, want dan was haar oordeel milder –
en blijft zich ook verzetten, maar welk meisje kan een man,
wie kan de grote Jupiter verslaan?’

De arme Callisto kon, negen maanden later, niet meer verhullen dat haar eer was geschonden en Diana gebood haar te verdwijnen. Juno, Jupiters echtgenote werd verteerd door jaloezie, zoals je in het openingsfragment van dit stukje hebt kunnen lezen. De straf: Callisto wordt door Juno in een beer veranderd. Van binnen blijft ze echter hetzelfde meisje, zodat ze dagelijks haar droeve noodlot moet verdragen.

Het zijn deze woorden die zo poëtisch door Ovidius zijn opgeschreven, die de beroemde Italiaanse schilder Titiaan (1488-1576) bewogen tot het creeeren van een schilderij dat op een beeldende manier net zo poëtisch is.

In Londen zijn dit voorjaar verschillende tentoonstellingen te zien, maar er is er maar een die bestaat uit slechts een schilderij: Titiaans Diana en Callisto. Het museum wil met dit eerbetoon de aankoop van het kunstwerk eerder dit jaar vieren. Een one-picture show aangekleed met zoveel mogelijk uitleg over schilderij, schilder en onderwerpkeuze, die tot en met 1 juli te bezoeken is.

Nu je het hele verhaal, waar Titiaan zich door heeft laten inspireren, hebt kunnen lezen, kun je de buitengewone visuele rijkdom van het kunstwerk – zelfs op scherm – beter begrijpen. Niet zo gek dus dat er ook al weer een volgende Titiaan-exhibitie op stapel staat. Op 4 april start de tentoonstelling Titian’s first masterpiece: the flight into Egypt. Dit schilderij, dat in bruikleen wordt gegeven door de Hermitage in Sint Petersburg, zal samen met werken van 20 contemporaine Venetiaanse kunstenaars worden tentoongesteld.

Titian’s Diana and Callisto
1 maart – 1 juli

Titian’s First Masterpiece
4 april – 19 augustus