Keizer Augustus en Fred Rutten: uitgeleide met applaus

Wie gister tijdens het interview met Fred Rutten, na afloop van de wedstrijd NAC-PSV, niet een klein beetje medemenselijkheid voelde opkomen, moet wel van steen zijn. PSV leed een pijnlijke nederlaag, en naar het schijnt was het niet de eerste keer die week. Of misschien was alleen deze laatste nederlaag zo pijnlijk, juist omdat ze die eerdere wedstrijden ook al verloren hadden.

Hoe dan ook; de voice-over sprak – ik vond het wat voorbarig – van het vertrek van de coach. Daarna werd de ernst van de zaak zelfs mij duidelijk, toen het gezicht van Rutten in beeld bracht wat in woorden zojuist al was gesuggereerd. Hield het daar op? Kon Rutten naar huis, in de armen van zijn vrouw vallen – telefoon, computer en televisie uit – en de wereld even laten voor wat het is?

Het antwoord is natuurlijk: nee. Onderweg werd de spelersbus van PSV namelijk opgewacht door een stoet ‘boze fans’. De ‘boze fans’ (ik kan niet anders dan ze tussen aanhalingstekens zetten) hadden zich verzameld bij De Herdgang. Kijk, daar begint het al; bij die bijna poëtische naam, die zo goed past bij de situatie en de ‘boze fans’ dat het wel geënsceneerd lijkt. De Herdgang: een tragedie, een dramastuk, een opera.

‘Ze eisten het vertrek van Rutten’, las ik in de berichtgeving over het voorval (het koor zingt, steeds hoger). De spanning werd opgebouwd (de strijkers zetten aan) en toen kwam de paukenslag: Fred Rutten stapte uit de bus, keek om zich heen en begon de ‘boze fans’ toe te spreken (de bariton begint te zingen). ‘De spelers willen het gras uit het veld lopen. Geef hen dan ook het gevoel dat jullie voor 200 procent achter de spelers staan.’ En: ‘Ik ben hiervoor hoofdverantwoordelijk.’

Meneer Fred Rutten, was toch niet uit die bus gestapt! Was naar huis gereden – telefoon, computer en televisie uit – en in de armen van uw vrouw in slaap gesust. Wat had u willen bereiken, wiens vragen wilde u beantwoorden? Hoogstwaarschijnlijk alleen de vraag die uzelf verteerde: ‘kunnen jullie nog van mij houden, boze fans? Ik weet natuurlijk niets van voetbal, maar ik zie een precedent. Misschien dat het u helpt te weten dat u niet alleen staat; groten der aarde gingen u voor.

Augustus, een van de meest succesvolle keizers die het Romeinse rijk ooit kende, verviel aan het einde van zijn carrière en zijn leven eveneens in een zweem van populisme. Hij ging heen, en toch, hij bekommerde zich enkel om zijn reputatie bij het volk:

‘Op zijn sterfbed vroeg hij keer op keer of zijn toestand bij het publiek al onrust wekte. Nadat hij om een spiegel had gevraagd, gaf hij opdracht zijn haar te kammen en zijn mond, die openviel, te sluiten.’

Toch had hij eerder, in hoogtijdagen, blijk gegeven van juist een totale veronachtzaming van de mening van de meute. Tegen zijn adoptiefzoon zei hij eens, na een akkefietje dat voor kwade tongen zorgde: ‘Mijn waarde Tiberius, geef in dezen niet toe aan de impulsiviteit van je jeugd en trek het je niet al te zeer aan dat er iemand is die kwaad van mij spreekt.’

Meneer Fred Rutten, toon in tijden van crisis, in dagen die misschien wel uw laatste zijn, juist diezelfde onverschrokkenheid die tijdens hoogtijdagen zo vanzelfsprekend voelt. Diezelfde Augustus kon eerder ook zonder de bevestiging, stelde juist zelf het goede voorbeeld wanneer het volk angstig en in paniek was:

‘Tijdens een gladiatorenvoorstelling (…) maakte een hevige angst zich van het publiek meester dat het amfitheater zou instorten. Toen hij het op geen enkele manier gerust kon stellen en niet kon voorkomen dat de mensen wegliepen, verliet hij zijn plaats en zette zich neer in dat gedeelte waar het gevaar het grootst leek.’

Wie enkel nog de goedkeuring en bevestiging van de menigte zoekt, is zelf de weg kwijt. Hij die het einde van zijn leidersdagen op die wijze tegemoet treedt, zal eindigen met dezelfde meelijwekkende woorden als die van de grote Romeinse keizer vlak voor hij stierf:

‘als het u goed is bevallen, klap dan voor het stuk en doe ons allen uitgeleide met applaus.’*

* De fragmenten zijn afkomstig uit: Suetonius, Keizers van Rome, vertaling D. den Hengst, Athenaeum-Polak & van Gennep.