Perfectionisme en altijd de beste willen zijn; het lijkt misschien typisch iets van onze huidige, gejaagde wereld, maar niets is minder waar. Sterker nog, competitie is zo oud als de mens en onlosmakelijk verbonden met de menselijke natuur. De oude Grieken hadden er bijvoorbeeld een behoorlijk handje van, of het nu ging om oorlogen of theatervoorstellingen. Je kop boven het maaiveld uitsteken was, bijvoorbeeld in de legendarische strijd tegen Troje, een groot en prijzenswaardig goed.
Dat de Grieken wat betreft hun competitieve instelling weinig onderscheid maakten tussen het slag- en het sportveld, blijkt bijvoorbeeld uit het woord agōn, dat zowel veldslag als sportveld kon betekenen. In het pas verschenen boek Altijd de beste. Sport in de Griekse oudheid doet H.W. Pleket uit de doeken hoe de oude Grieken in feite verantwoordelijk waren voor het ontstaan van de competitieve sport zoals wij die (grotendeels) vandaag de dag nog kennen. En hoe sport bij de oude Grieken altijd een middel geweest is om uit te maken wie de beste was, wie het snelst kon lopen of het hardst kon slaan.
In de woorden van de Amerikaanse sporthistoricus Donald Kyle, aangehaald door Pleket, kan men namelijk concluderen dat de Grieken ‘onderscheidend zijn door de mate waarin zij sport institutionaliseerden in regelmatig georganiseerde wedstrijden, met prijzen en faciliteiten.’
HET BEGINT BIJ HOMEROS
Het begint, natuurlijk, allemaal bij Homeros, aldus Pleket. Hij licht ons voor het eerst uitvoerig in over de vroeg-Griekse sportbeoefening:
Het drieëntwintigste boek van de Ilias is in zijn geheel gewijd aan de zogenaamde ‘Lijkspelen van Patroklos’. Het conflict tussen Achilles en Agamemnon heeft ertoe geleid dat het de Grieken slecht vergaat voor Troje. Achilles en zijn mannen doen niet meer mee en in de algehele Griekse malaise wordt tot overmaat van ram Achilles’ vriend Patroklos gedood. Dat vormt de aanleiding voor Achilles’ herintreding in de oorlog. Vóór het zover is, worden eerst de lijkspelen georganiseerd ter ere van Patrokolos.
DE EERSTE SPORTKRITIEK
Nadat Pleket verder beschrijft hoe de sportbeoefening zich van de Homerische tijd tot aan het klassieke Athene ontwikkelt, merkt hij nog op dat:
[…] in dezelfde periode waarin de Griekse (top)sport ontstond en zich verder ontwikkelde, de kritiek op diezelfde sport en zijn beoefenaren van de grond gekomen is, met thema’s die de hele Oudheid door actueel blijven. Niet dat die kritiek overigens ooit enig effect heeft gehad. Die effectloosheid is van alle tijden en heeft alles te maken met een eenzijdige intellectuele oriëntatie van een groep schrijvende denkers (en tegenwoordig ook columnisten) en met een schromelijke overschatting van het belang van de niet-lichamelijke functies van de mens.
SPONSORING GEZOCHT
In een volgend hoofdstuk beschrijft Pleket een prachtige anekdote uit 300 v.Chr, waarbij een vader en een trainer aan het woord komen in de volksvergadering van Ephesos in het huidige Turkije:
De vader kwam op voor zijn zoon, die al twee keer gewonnen had in de Nemeïsche Spelen – een van de Grote Vier – in de categorie van de knapen (een soort juniorkampioenschap). Hij betoogde dat zoonlief veelbelovend was, ter meerdere glorie van de stad, en vroeg aan de volksvergadering om subsidie voor zijn verdere carrière. […] De trainer deed precies hetzelfde als de vader, maar dan niet voor zijn zoon maar voor zijn leerling, die als jonge bokser al één keer in diezelfde Nemeïsche Spelen gewonnen had en al even veelbelovend was. De trainer vroeg subsidie voor zijn pupil ter bestrijding van kosten ‘voor de training en verblijf in het buitenland’.
MEER LEZEN?
Bestel Altijd de beste. Sport in de Griekse oudheid via deze link bij Bol.com!
Altijd de beste. Sport in de Griekse oudheid
H.W. Pleket
Athenaeum – Polak & Van Gennep
ISBN 9789025304812
€ 19,99
Altijd de beste. Sport in de Griekse oudheid is ook verkrijgbaar als ebook (€ 15,99)
orpheuskijktom.com 