De straat van de scherven

In Rome liggen de verhalen uit het verleden letterlijk op straat. Aan de hand van straatnamen die je op de bordjes – sinds 1814 van marmer dankzij paus Pius VII – kunt lezen, wandel je de geschiedenis van de eeuwige stad letterlijk achterna. Vrijwel iedere via, vicus of piazza is namelijk vernoemd naar een persoon of gebeurtenis die het leven van de stad Rome op de een of andere manier getekend heeft…

Het slachthuis van Rome
Vandaag bewandelen we de Via di Monte Testaccio, de straat die dezelfde naam draagt als deze hele Romeinse wijk: Testaccio. Tegenwoordig staat deze wijk vooral bekend om de vele authentiek Romeinse culinaire adresjes. In 1890 werd hier het slachthuis Mattatoio geopend. De arbeiders in het slachthuis kregen als aanvulling op hun loon vaak de organen van het vee mee naar huis, die ze op hun beurt weer verkochten aan de restaurants en trattoria’s in de buurt. Zo zijn in de keukens van Testaccio klassiek geworden Romeinse gerechten als rigatoni alla pajata (pasta met orgaanvlees van kalf en lam) en coda alla vaccinara (gesmoorde ossenstaart) ontstaan.

Amforen vol olie en parfum
De geschiedenis van de wijk Testaccio voert ons echter nog verder, zoals overal in Rome, helemaal terug naar de oudheid. De Via di Monte Testaccio loopt in een halve cirkel om een soort heuvel heen – de Monte Testaccio. Precies op deze plek bevond zich eens de oude binnenhaven (Porticus Aemilia) van Rome. Ostia was de grote haven aan zee waar alles binnenkwam, maar vanuit daar moest alles vervolgens nog zijn weg vinden naar de stad. Amforen vol met olie en parfums werden verscheept naar het centrum van Rome, een paar kilometer landinwaarts, waar de inhoud werd overgedaan in kleinere kruiken.

Schervenberg
Omdat gebruikte amforen bij wet na gebruik stukgeslagen moesten worden, vanwege kans op bederf, gooiden havenarbeiders bij de Porticus Aemilia de vaten stuk op een grote hoop. Die hoop werd een berg, die tegenwoordig bekend staat als de Schervenberg (Monte dei Cocci). De hele wijk zou uiteindelijk vernoemd worden naar deze berg. Testaccio komt namelijk van het Latijnse testum, dat potscherf betekent.

Wil je met eigen ogen zien dat de Monte Testaccio uit potscherven bestaat? Wandel dan even naar de hoek met de Via Luigi Galvani en de Via Nicola Zabaglia (bij de benzinepomp). Daar is de ingang naar het archeologische onderzoeksgebied en kun je goed zien hoe de Schervenberg is opgebouwd.

Testaccio ontdekken
Testaccio heeft overigens nog veel meer te bieden dan alleen de Schervenberg, zoals de ‘piramide’, het grafmonument van de Romeinse praetor en volkstribuun van Caius Cestius. Aan de voet van de piramide vind je het enige protestante kerkhof van Rome, het Cimitero Acattolico per gli Stanieri al Testaccio. Het is de begraafplaats waar officieel, volgens pauselijk besluit, de niet-katholieken van Rome begraven mochten worden. Je vindt hier onder andere de eeuwige rustplaatsen van bijvoorbeeld Keats en Shelley. Tenslotte zijn ook de musea MACRO (Museo d’Arte Contemporanea) en Centrale Montemartini (in de oude elektriciteitscentrale) in Testaccio de moeite van een bezoek waard.