Halverwege de vorige eeuw hoefde je niet naar Hollywood om een glimp op te vangen van de wereld van filmsterren en jetset. Sterker nog: in die periode kwamen Amerikaanse filmliefhebbers en -professionals naar Europa. Italiaanse cinema was hot, en Rome was het centrum van die wereld. De stad had (en heeft) haar eigen filmstudio’s, Cinecittà, waar zowel Italianen als Amerikanen (Fellini, Coppola, Scorsese) maar wat graag hun films opnamen. Studio 5 (Teatro Cinque) van Cinecittà was het paradijs van Fellini’s fantasie: ‘een ruimte om te vullen, een wereld om te creëren,’ zei hij. Fellini maakte er zijn beroemdste films, waaronder La dolce vita (1960) en 8½ (1963); Amerikanen namen in Cinecittà klassiekers op als Ben Hur en Cleopatra.
Roma & La dolce vita
Er is een straat in Rome waar je, als je tussen je wimpers door kijkt en je verbeelding gebruikt, nog iets kunt zien en proeven van de chique, mondaine sfeer van Fellini’s Rome. Die straat heet Via Vittorio Veneto. Niet toevallig speelt die straat een hoofdrol in Fellini’s La dolce vita.
Van alle beroemde Fellini-films is La dolce vita, opgenomen in de jaren 60, waarschijnlijk de meest beroemde. Vaak wordt de film een van de meest ‘toegankelijke’ films van Fellini genoemd. Het decor voor de film is de Via Veneto in Rome, hoofdrolspeler is de societyreporter Marcello Rubini (Marcello Mastroianni). Hij droomt van een carrière als literair schrijver maar verdient zijn geld als sensatiejournalist. Natuurlijk hangt hij voortdurend rond op de Via Veneto, het epicentrum van ‘het zoete leven’ van de jetset – iedereen die iemand was in de filmwereld was immers daar te vinden. Chique Italianen verzamelden zich vooral bij Café de Paris, terwijl de mondaine Amerikanen op het terras van Doney zaten. De ironie is overduidelijk: precies die straat waar de filmsterren zich in de werkelijkheid, na een dag filmen in Cinecittà, in de avond verzamelden en te goed deden aan la dolce vita, werd het decor van een film over die nieuwe wereld van filmsterren.
De eerste paparazzi
Tegelijk met de opkomst van fenomenen als ‘filmsterren’ en ‘jetset’ in wereld van de Italiaanse (en internationale) cinema kwamen de reporters die hen tot op de dag van vandaag op de voet volgen: de paparazzi. Zoals de naam al doet vermoeden, eveneens een Italiaanse uitvinding. Meer precies: een felliniaanse uitvinding. Terwijl we in La dolce vita vooral societyjournalist Marcello volgen, die zich steeds tussen zwermen opdringerige fotografen moet wurmen, maken we ook kennis met de meest doortastende onder hen, genaamd Paparazzo. Opdringerige fotografen wereldwijd worden nog altijd bij de naam van dit personage van Fellini genoemd: paparazzi.
Set of echt?
De beroemdste scene uit La dolce vita is ongetwijfeld die waarin Anita Ekberg en Marcello Mastroianni samen de Trevifontein in klimmen. De beroemde scene werd nog beroemder door regisseur Ettore Scola, die een klein eerbetoon maakte in zijn eigen film C’eravamo tanti amati: in een scene loopt een groepje jongeren langs de Trevifontein, precies op het moment dat Fellini daar aan het opnemen is. Het klopt inderdaad dat de iconische scene daadwerkelijk is opgenomen in de echte Trevifontein. Voor het grootste deel is de film echter gemaakt op de plek waar Fellini zich het meest thuis voelde: studio 5 van Cinecittà. Op de set liet hij zelfs de hele Via Veneto als decor nabouwen (!).
Via Veneto nu
Zoals gezegd heb je wat fantasie nodig om in de huidige Via Veneto iets te zien van het jetsetverleden van de straat. Het zijn nog steeds Amerikanen die hier graag komen: Amerikaanse toeristen, wel te verstaan, die bijna alle terrassen aan de omhoog slingerende weg bezetten. Een bezienswaardigheid die volkomen los staat van Fellini, maar die wel de moeite waard is, vind je in de Santa Maria della Concezione dei Cappuccini aan het begin van de Via Veneto. De kapucijner monniken hebben in deze kerk gedurende eeuwen de botten van overleden broeders bewaard. Al deze resten – een enorme bottenverzameling waaraan de kerk haar bijnaam ‘knekelkerk’ heeft te danken – worden in de crypte tentoongesteld. Op een inscriptie lees je de macabere woorden: ‘Wat jij bent,waren wij. Wat wij zijn, zul jij zijn’. Memento mori, gedenk te sterven: een dubbelzinnige boodschap gezien het verleden van deze straat – dat ook roem vergankelijk is, daar weet de Via Veneto alles van.
Fellini komt naar Amsterdam!
Deze zomer presenteert EYE in Amsterdam een grote tentoonstelling over Federico Fellini, ‘een van de gezichtsbepalende meesters van de naoorlogse Italiaanse cinema.’ Fellini – The Exhibition ontrafelt het universum van de filmmaker en boort de bronnen van zijn rijke verbeelding aan. Groot geprojecteerde filmfragmenten, foto’s, archiefstukken, brieven en affiches – onder meer afkomstig uit de EYE-collectie – geven 20 jaar na zijn overlijden inzicht in de obsessies en drijfveren van een van de beroemdste filmmakers die Italië heeft voortgebracht
orpheuskijktom.com 