De Italiaanse nachtmerrie

Juni is de maand van het spannende boek. Misschien was het je ontgaan, of ben je net als ik iemand die weinig boeken leest in die categorie. Toch is het een ruim begrip: je hebt de overduidelijke gevallen van thrillers en detectives, maar er zijn natuurlijk nog meer boeken die je spannend zou kunnen noemen.

‘Dit is onmogelijk’

Ik las een boek waarbij spannend eigenlijk te zacht uitgedrukt is. Spannend in de zin dat, zoals ze dat in het Engels zo mooi zeggen, it gets under your skin. Ik las het verhaal van Amanda Knox, de wereldberoemde Amerikaanse studente die naar Perugia ging om Italiaans te leren en in plaats daarvan in de gevangenis eindigde, beschuldigd van de moord op haar huisgenote Meredith.

Spannend? We weten de uitkomst toch? Ja, we weten de uitkomst, tenminste, als je het nieuws een beetje gevolgd hebt. Knox opent dan ook met het vonnis:

‘Ik haalde een keer diep adem toen de rechter het papier oppakte en op een rustige, monotone, haast zangerige toon de artikelen begon voor te lezen op grond waarvan ik was aangeklaagd.
Iemand achter me jammerde: ‘Nee!’, een seconde voor ik de rechter het oordeel hoorde uitspreken: ‘Colpevole’ – schuldig. Ik zakte bevend tegen mijn advocaat aan, die zijn dikke arm om mij heen sloeg en mijn gezicht tegen zijn borst drukte. ‘Nee, nee, nee.’ Ik dacht: dit is onmogelijk, dit is onmogelijk, dit is een nachtmerrie, dit kan niet waar zijn, het is niet eerlijk, het is niet eerlijk.’

Perugia, november 2007

Voor wie niet weet waar het over gaat: in 2007 verhuist Amanda Knox (20) naar Perugia om Italiaans te studeren. De woning die ze daar al snel vindt, lijkt te mooi om waar te zijn. Ze kan haar intrek nemen in de zogenaamde Villa della Pergola, waar twee Italiaanse meisjes wonen en een Britse uitwisselingstudente, Meredith Kercher. In november 2007 gebeurt er iets verschrikkelijks: Meredith wordt in diezelfde villa op gruwelijke wijze vermoord. De zaak trok de aandacht van journalisten over de hele wereld en, zeker toen Knox en haar Italiaanse vriendje Raffaele Sollecito kort na de moord werden gearresteerd, die van de roddelpers.
Na dagenlange kruisverhoren wordt Knox verplaatst naar de gevangenis, waar ze gedurende het gerechtelijke vooronderzoek moet blijven. Tegelijkertijd springt de roddelpers gretig in op de mediahype. Met behulp van via het Italiaanse Openbaar Ministerie uitgelekte details over de zaak wordt de heksenjacht op Foxy Knoxy (Amanda’s vroegere bijnaam op Myspace) geopend.
In 2009 komt de omstreden rechtszaak eindelijk voor; Knox en Sollecito worden veroordeeld voor moord. In oktober 2011 – ze heeft inmiddels vier jaar in de gevangenis doorgebracht – wordt het vonnis vernietigd en de aanklacht ingetrokken, bij gebrek aan bewijsmateriaal.

Trial, error, retrial

In Wachten tot je gehoord wordt, dat onlangs verscheen bij Luitingh-Sijthoff, vertelt Amanda Knox haar kant van het verhaal. Natuurlijk is deze versie van wat er gebeurd is in Perugia maar op één manier te lezen: Amanda Knox is onschuldig. Die schuldvraag blijft je, als lezer, van pagina 1 t/m 382 (en lang daarna) bezighouden.
Schuldig of onschuldig, de rechtszaak neemt steeds groteskere vormen aan, wanneer theorieën over gestoorde seksspelletjes van Foxy Knoxy en haar vriend worden geopperd door de openbaar aanklager – de New York Times omschrijft het Italië waarin Knox wordt veroordeeld treffend als ‘the tabloid carnevale of Silvio Berlusconi’s videocracy’. Ondertussen wordt ook Rudy Guede gearresteerd; een bij de politie bekende jonge dief wiens DNA en voetsporen letterlijk all over the place werden gevonden in de kamer waar het halfnaakte lichaam van Meredith gevonden werd. Aan sluitend bewijsmateriaal (DNA, bloedsporen, moordwapen) of een aannemelijk motief voor de betrokkenheid van de Knox en Sollecito heeft het steeds ontbroken.

Rood ondergoed

Knox doet haar uiterste best om zichzelf te presenteren als het tegenovergestelde van de seksbeluste, psychopathische manipulator die van haar is gemaakt; ja, ze was in Perugia op zoek geweest naar ‘casual sex’, maar dat was vooral om niet achter te blijven bij haar leeftijdgenoten. Ja, ze kocht een dag na de moord samen met Raffaele rood ondergoed in een winkel in Perugia, maar dat was alleen omdat ze geen kleding meer had – haar huis was veranderd in een plaats delict – en bovendien was het geen string, zoals de kranten beweerden, maar katoenen ondergoed (rood ja, dat wel). Knox geeft volledige openheid van zaken en presenteert – overtuigend – haar versie van het gebeurde en tegelijkertijd een antwoord op alles waar ze tot nu toe, door het OM en door de media, van beschuldigd is.
Het moet worden toegegeven: de reconstructies van hoe Amanda en Raffaele betrokken zouden zijn geweest bij de moord, zijn op z’n minst vergezocht. Bovendien is de meest waarschijnlijke dader, Rudy, allang gearresteerd, ook al heeft hij nooit bekend. En toch; Knox heeft zich meerdere malen bijzonder vreemd gedragen en geuit, al haar verdedigingen ten spijt. Bovendien bleef ze als enige van de kring van vrienden en kennissen van Meredith na de moord in de buurt van de crime scene hangen – een veelvoorkomende reactie bij plotselinge moordenaars.

Zaak gesloten?

De nachtmerrie is nog niet voorbij; afgelopen maart verwierp het Italiaanse hof van Cassatie de vrijspraak en besloot dat het proces moet worden overgedaan. Misschien is het ook die actualiteit van het boek die maakt dat het zo ‘onder je huid kruipt’, in combinatie met het feit dat het boek ‘leest als een roman, een waargebeurde thriller,’ zoals De Volkskrant al schreef.
En toch is het meest indringende van het verhaal niet de vraag of er inderdaad een schandelijke dwaling van het recht heeft plaatsgevonden die op z’n minst een demonstratie is van de slechtste en lelijkste kant van Italië. Het is vooral die verschrikkelijke waarheid van de ijzingwekkende moord op de jonge Meredith Kercher die je niet loslaat – de enige echte zekerheid in deze gruwelijke zaak.

Meer weten?

Bekijk de het exclusieve interview van ABC News met Amanda Knox:

Verder lezen?

Wachten tot je gehoord wordt. Een memoir
Amanda Knox
vertaald door Huub Stegeman
ISBN 9789021807737
Uitgeverij Luitingh-Sijthoff
€ 19,95

Bestel het boek via deze link bij Bol.com!
(ook verschenen als ebook; ISBN 9789021807744, € 14,99)