Puglia prikkelt de zintuigen; het Zuid-Italiaanse land inspireert schrijvers en dichters letterlijk al duizenden jaren. Gisteren lazen we al dat de beroemde Horatius (65-8 v.Chr.) er dichtregels aan wijdde, maar er is een Latijnse dichter die hem voor ging. Quintus Ennius (239-169 v.Chr.) is zijn naam, ook wel bekend als ‘de vader van de Latijnse dichtkunst’.
EPISCH
Quintus Ennius, de man die Romes eerste epische dichter zou worden, werd geboren in Rudiae, vlak bij het huidige Lecce. Het was de beroemde conservatieve republikein Cato (de Oudere) die hem naar Rome haalde, waar Ennius al snel de bescherming genoot van illustere families als de Scipiones. Vanaf 184 v.Chr. genoot hij nog extra privileges: in dat jaar werd hem het Romeins burgerrecht verleend.
DRIE HARTEN
Precies dat geschonken burgerrecht bracht Ennius ertoe na te denken over zijn identiteit, over wie hij was. Hoewel van zijn hand geen enkel werk volledig is overgeleverd, komen we bij andere auteurs uit de oudheid van alles over hemzelf en zijn werk te weten. Aulus Gellus, bijvoorbeeld, vertelt dat Ennius altijd tegen mensen zei dat hij ‘drie harten had’. Hij bedoelde te zeggen dat hij zowel de taal van zijn geboortestreek sprak (het ‘Oskisch’ wordt genoemd), als de talen van de ‘grote beschavingen’ van zijn tijd, waarvan zich in de loop der eeuwen afvaardigingen in zijn eigen thuisland hadden gevestigd – het Grieks en het Latijn.
GEVIERD DICHTER
De Grieken (Spartanen) waren al lang voordat Ennius geboren was in de hak van Italië aangekomen. Ze stichtten er aan de Golf van Taranto de stad Taras, zoals in dezelfde periode (8ste/7de eeuw v.Chr.) andere Griekse delegaties elders in Italië kolonies hadden gesticht. Gedurende zijn eigen leven waren echter vooral de Romeinen heer en meester in Puglia. Hoewel het leven als Romeins burger en gevierd dichter in Rome een stuk aanlokkelijker moet zijn geweest dan het leven in het onbeduidende Rudiae, stak Ennius niet onder stoelen of banken dat hij geen van zijn ‘harten’ wenste te verloochenen. Hij voelde zich één met iedere identiteit die hem bij geboorte en tijdens zijn leven gegeven was.
VERDER LEZEN?
De oudheid is niet alleen in Rome, maar ook in de rest van Italië overal en nergens terug te vinden. Zo hebben de Romeinen op verschillende manieren hun voetsporen achtergelaten in Puglia, de hak van de Italiaanse laars. Lees er meer over in mijn boek Puglia. Reizen door de hak van de Italiaanse laars, dat binnenkort (25 mei 2013) verschijnt en nu met een speciale korting besteld kan worden!
orpheuskijktom.com 