Constantijn is vandaag jarig! Dat vieren we met een boek over de reputatie van deze beroemde Romeinse keizer, die vooral bekend is omdat hij zich op zijn sterfbed ‘nog even snel’ tot het christendom zou hebben bekeerd.
WIE WAS CONSTANTIJN?
Vandaag in het jaar 280 werd de man geboren die later keizer Constantijn de Grote zou worden genoemd. Zijn naam is, bij het ‘grote publiek’, voor eeuwig verbonden aan twee belangrijke gebeurtenissen: hij was de eerste keizer die zich tot het christendom bekeerde, en hij verhuisde de hoofdstad van het Romeinse rijk van Rome naar het naar hemzelf vernoemde Constantinopel.
Een handjevol andere mensen weet misschien ook nog van die beroemde slag in de Eeuwige Stad, 1700 jaar geleden: op 28 oktober 312 behaalde Constantijn bij de Milvische brug in Rome een beslissende overwinning op Maxentius, zijn grootste tegenstander in het westen van het Romeinse rijk. De slag is verbonden met het bekende verhaal dat de aanstaande keizer in een visioen de woorden ‘in hoc signo vinces’ geschreven zag staan, tezamen met een kruis. ‘In dit teken zult u overwinnen,’ stond er – later steevast geïnterpreteerd als de zegen van Christus over de overwinning van Constantijn.
DE GROTE KEIZER
Aan Constantijn wordt, met andere woorden, nogal wat toegeschreven. Niet voor niets kreeg hij al snel het epitheton ‘de Grote’ – hij werd gezien als een vernieuwer in verschillende opzichten. Geschiedenis is echter altijd complexer dan de boekjes je meestal willen doen geloven. Is het plausibel om zulke grote veranderingen aan een enkele persoon toe te schrijven?
Veel waarschijnlijker (maar helaas minder spannend) is het dat er in de loop van de derde eeuw en vierde eeuw n.Chr. allerlei kleine, ogenschijnlijk onschuldige ontwikkelingen plaatsvonden die tezamen op een bepaald moment in de geschiedenis aanleiding gingen vormen voor langdurige veranderingen in de samenleving.
In Constantijn de Grote. Traditie en verandering, een verzameling van stukken over keizer Constantijn als ‘scharnier tussen traditie en verandering’, wordt nauwkeurig uitgeplozen in hoeverre de grote keizer zijn epitheton verdiend heeft. Het rechtssysteem, de politiek, de religie, de architectuur, de kunsten en de literatuur van zijn tijd worden afzonderlijk besproken, om zo de vermeende reputatie van Constantijn aan de ‘werkelijkheid’ te kunnen spiegelen.
MEER LEZEN?
Constantijn de Grote. Traditie en verandering is een boek, toegegeven, dat meer geschikt is voor de echte liefhebber. Die komt dan ook wel heel erg aan zijn trekken, met interessante bijdragen van (oud-)historici als Sible de Blaauw, Olivier Hekster, Vincent Hunink, Corjo Jansen, Eric Moormann, Peter Nissen, Paul Stephenson, Bernard Stolte en Rick Verhagen.
Constantijn de Grote. Traditie en verandering
Olivier Hekster & Corjo Jansen (red.)
Uitgeverij Vantilt (2012)
ISBN 9789460040962 | € 16,95
orpheuskijktom.com 