In Rome liggen de verhalen uit het verleden letterlijk op straat. Aan de hand van straatnamen die je op de bordjes – sinds 1814 van marmer dankzij paus Pius VII – kunt lezen, wandel je de geschiedenis van de eeuwige stad letterlijk achterna. Vrijwel iedere via, vicus of piazza is namelijk vernoemd naar een persoon of gebeurtenis die het leven van de stad Rome op de een of andere manier getekend heeft…
Vandaag bezoeken we een plein in Rome waar het stikt van de bijen: Piazza Barberini.
Heilzame buitenlucht
Piazza Barberini ligt vlak bij de Trevifontein en heeft in het verleden verschillende namen gehad. De naam van het plein werd een aantal keer aangepast, naar de verschillende familienamen van de Romeinse adel die er weldadige stadsvilla’s rondom liet verrijzen. Het is nu misschien niet meer voor te stellen, maar sinds de oudheid stond dit deel van de stad bekend als een stukje Rome waar je nog kon genieten van de heilzame werking van frisse buitenlucht. Die reputatie had het gebied al sinds de Romeinse schrijver Sallustius er zijn buitenverblijf liet aanleggen. Natuurlijk moet je je daarbij bedenken dat dit deel van Rome lange tijd aan de rand van het bewoonde gebied lag en niet, zoals nu, midden in het drukke centrum.
Kardinaal Grimani liet er een groot huis bouwen, compleet met eigen wijngaard. Een tijdlang heette het plein daarom Piazza Grimana, zoals nog te lezen valt op een inscriptie op de hoek van de Via degli Avignonesi. Aan het begin van de 17de eeuw stond het plein echter alweer bekend als Piazza Sforza Capo le Case, naar de villa’s van kardinaal Sforza. Van diezelfde Alessandro Sforza kocht kardinaal Francesco Barberini op een dag een stuk grond. Hij liet er zijn eigen palazzo bouwen en gaf daarmee de definitieve naam aan het plein.
Barberini’s bijtjes
De bijen die je op veel Romeinse gebouwen en beelden ziet, zijn het familiewapen van de Barberini. Precies daarom vind je ze op en rond Piazza Barberini zoveel terug. Vooral in dit stukje van Rome wisten de Barberini in de 17de eeuw hun onuitwisbare stempel te drukken. De Tritonfontein, in het midden van het plein, zit bijvoorbeeld onder de bijen. Paus Urbanus VIII (Barberini, uiteraard) gaf Bernini de opdracht voor de aanleg ervan, waarmee in 1642 begonnen werd. Minder indrukwekkend is een andere fontein die de Barberini door Bernini lieten ontwerpen: de Fontana delle Api, op de hoek met de Via Veneto.
Foutje…
Ook de Fontana delle Api, de bijenfontein, werd opgedragen aan paus Urbanus VIII. De eer was bedenkelijk, toen bleek dat er in de inscriptie een fout was gemaakt. ‘Paus Urbanus VIII liet deze fontein bouwen in het 22ste jaar van zijn pontificaat,’ stond er. Dat was niet juist: paus Urbanus VIII begon aan het 21ste jaar op het moment dat de fontein werd onthuld. De Romeinen lachten hartelijk om de fout. Pasquino, geen fan van de Barberini, liet snel van zich horen: ‘Havendo li Barberini succhiato tutto il mondo, ora vogliono succhiare anche il tempo’, oftewel: ‘Nadat de Barberini eerst de hele wereld hebben leeggezogen, willen ze nu ook de tijd opzuigen.’
Een Barberini-kardinaal, de neef van paus Urbanus VIII, liet uiteindelijk de inscriptie aanpassen naar het juiste getal, XXI. Natuurlijk was ook dat voor de Romeinen aanleiding tot spot. Wenste de kardinaal stiekem dat de paus dat 22ste jaar nooit zou halen? Acht maanden later overleed Urbanus VIII. Hij heeft de 22ste verjaardag van zijn pontificaat inderdaad nooit mogen meemaken…
—————————————————————
Straatverhalen van Rome, het boek
De Romeinse straatverhalen, die ik enige tijd op Orpheus kijkt om plaatste, zijn in uitgebreide(re) en bewerkte vorm gebundeld in het boek Via Roma. Klik op deze link om het boek bij Bol.com te bestellen!
orpheuskijktom.com 