Er is een boek dat heel Italië heeft ontroerd en gegrepen. Dat werd bekroond met de Premio Campiello Opera Prima en genomineerd werd voor de Premio Strega. Dat boek is voor het grootste deel geschreven in bed, door een 73-jarige vrouw. Ik interviewde haar eens voor magazine De Smaak van Italië. Via de mail, want praten kon ze al niet meer.
De zeldzame spierziekte amyotrofische laterale sclerose (ALS) ontnam Cesarina Vighy (1936) heel veel, maar bracht haar ook tot schrijven. Haar debuutroman, Deze laatste zomer, is een indringend verhaal over een ernstig zieke vrouw die terugkijkt op haar bewogen leven. Over dat leven schreef ze me:
‘Venetië zou ik mijn moederstad willen noemen. Daar waar je vandaan vlucht om vervolgens terug te keren. Maar toen ik naar Rome vertrok, symboliseerde die stad voor mij de vrijheid. Vrijheid van het provinciale leven met al haar beperkingen. Ze kwam me zo schitterend voor dat ik direct begon haar te verkennen, beter te leren kennen. Nu ken ik Rome zo goed dat ik haar, ondanks dat ik al jaren het huis niet meer uit kan, tot in de kleinste details zou kunnen beschrijven. Ik ken ieder hoekje, iedere straat en ieder pleintje.’
In Rome vindt Vighy uiteindelijk de baan die bij haar past, als bibliothecaresse bij de Nationale Bibliotheek voor moderne en contemporaine geschiedenis. ‘Ik heb altijd mijn eigen schuilplaats tussen boeken gecreëerd. Bibliothecaresse worden is daar ook het gevolg van. Dat ik pas op mijn 73e mijn eerste roman heb voltooid, heeft te maken met mijn verlegenheid en mijn trots. Een gevaarlijke combinatie. En toen kwam de ziekte, samen met de ouderdom. Beiden verwoestend maar waar poorten sluiten gaan er andere open.’
‘Schrijven heeft een bijzonder effect op het lichaam: je hoofd wordt leeg en helder, lichamelijke pijn vervaagt door de concentratie. Zodoende begon ik te schrijven. Een uitgever las het en spoorde mij aan verder te vertellen, er een boek van te maken. Of ik de ziekte daarom ergens ook dankbaar ben? Ik kan in elk geval zeggen dat zo’n staat van ziekte en aftakeling je kijk op het leven verandert: het innerlijk telt zoveel meer dan het uiterlijk. Maar ik geloof dat het tegelijk een gevoel van ‘onzuiverheid’ geeft, een lichaam dat op een bepaalde manier verontreinigd is. Een Venetiaanse vriend van mij vroeg aan zijn vrouw in de laatste levensdagen die de kanker hem gunde: ‘maar hield ik dan echt zoveel van wijn?’ Hij hield er niet meer van.’
Het boek werd gepubliceerd en de zomer zou inderdaad haar laatste zijn; kort na het interview overleed Cesarina aan de gevolgen van de ziekte ALS. Hieronder kun je een fragment lezen uit haar bijzondere boek.
Deze laatste zomer
Cesarina Vighy
Uitgeverij AW Bruna
ISBN 9789022959671
€ 17,95
orpheuskijktom.com 