Toscane underground

Tijdens de jaarlijkse palio in Siena stroomt het Piazza del Campo vol bewoners, bezoekers en toeristen, die de beroemde paardenraces willen bijwonen. Wie van hen vermoedt dat het water dat voor hun ogen vrolijk uit de Fonte Gaia spuit ook onder hun voeten stroomt, door de ondergrondse waterwegen?

Deze waterwegen werden aangelegd tussen de Middeleeuwen en Renaissance en waren bedoeld om de stad van drinkwater te voorzien. Gespecialiseerde mijnwerkers uit de omgeving (Massa Marittima, Gerfalco, Montieri en Boccheggiano) werden ervoor naar Siena gehaald. En niet alleen naar Siena: Toscane zit vol ondergrondse waterwegen…

DE BOTTINI, SIENA

Onder de straatstenen van Siena ligt een labyrint verborgen van meer dan 25 kilometer waterwegen, waarmee alle fonteinen en bassins van de stad worden voorzien. Die waterwegen worden ook wel ‘Bottini’ genoemd, afkomstig van het woord buctinus, een term die voor het eerst werd gebruikt in 1226 om de tongewelven van de ondergrondse galerijen aan te duiden. Het grootste deel van de constructie werd uitgegraven en aangelegd tussen de 12de en 15de eeuw, maar waarschijnlijk werd een veel ouder, Etruskisch watersysteem ook opgenomen in het stelsel.
Vandaag de dag kun je nog een ondergrondse wandeling maken langs de Bottini. Er zijn twee vertakkingen die je kunt volgen: de diep gelegen Fontebranda (die water brengt naar de Fontebecci, Fontebranda en Chiarenna) en de Fonte Gaia, die de fontein op het Piazza del Campo van water voorziet.

Bezoeken kan alleen als het water niet te hoog staat; een rondleiding moet van tevoren geboekt worden en kost € 9,30 pp.

DE FONTI DELL’ABBONDANZA, MASSA MARITTIMA

Gedurende de Middeleeuwen werden er verschillende waterwegen uitgegraven in de heuvel van travertijn waarop het stadje Massa Marittima is gebouwd. Het was bedoeld om de Fonti dell’Abbondanza van water te voorzien, een gebouw met drie grote, puntige bogen, gebouwd in 1265. Recentelijk zijn in het gebouw verschillende fresco’s gevonden en gerestaureerd. Ze beelden, onder andere, de vruchtbaarheid uit, met een vreemde boom met fallussymbolen als vruchten als middelpunt. In het verleden speelde de Fonti dell’Abbondanza een belangrijke rol in tijden van nood, wanneer de stad belegerd werd; het was immers de enige plek in de stad waar drinkwater beschikbaar was.
De waterweg onder de grond bevindt zich onder de tweede boog en bestaat uit een gang die 1.90 hoog is en bijna 300 meter lang. Niet geschikt voor mensen met claustrofobie dus…

Bezoeken kan alleen onder begeleiding en op afspraak.

HET LABYRINT VAN PORSENNA, CHIUSI

Tussen de 7de en de 5de eeuw v.Chr. was Chiusi een van de meest belangrijke steden van de Etruskische ‘Dodecapolis’, een ‘bond’ van 12 steden. Plinius de Oude schrijft in zijn Naturalis Historia dat de legendarische Etruskische koning Lars Porsenna begraven werd in een majestueuze tombe die zich in een ondoorgrondelijk labyrint bevond. Volgens een middeleeuwse legende was ook de begrafenisstoet indrukwekkend: de sarcofaag zou zijn rondgereden in een gouden wagen, getrokken door 12 gouden paarden.

Lang dacht men dat Porsenna’s begraafplaats het netwerk van ondergrondse galerijen in Chiusi was. In werkelijkheid is dit het Etruskische, ondergrondse aquaduct, die bestaan uit een systeem van verschillende waterwegen op verschillende niveaus. De route begint bij het Museo della Cattedrale op het Piazza Duomo en eindigt in een groot, rond Etruskisch/Romeins reservoir uit de 1ste eeuw v.Chr. met een dubbel tongewelf dat door een centrale zuil wordt ondersteund. Vanaf daar ga je met een kleine ronde trap omhoog, naar de verdedigingstoren uit de 12de eeuw. Vanaf de top van de toren heb je een mooi uitzicht op het historisch centrum van Chiusi en de twee torens ‘Beccati questo’ (‘take this!’) en ‘Beccati quello’ (‘take that!’), die zijn vernoemd naar de strijdkreten die klonken toen Siena en Perugia elkaar op het slagveld troffen. In de verte zie je het Meer van Trasimeno en de Monte Amiata.

Te bezoeken tussen 1 juni-15 oktober (10:00-12:45, 16:00-18:00) en tussen 16 oktober-31 mei (werkdagen 10:00-12:45, in het weekend ook 15:30-18:00). Rondleidingen worden in verschillende talen gegeven.

Meer informatie over Toscane ‘onder de grond’ vind je op www.turismo.intoscana.it.