Griekenland in Zuid-Italië

De stad Taranto aan de gelijknamige golf, behoorde eens tot de mooiste gebieden van Italië. Verschillende Schrijvers en dichters uit Rome schreven er althans dromerig over, als ware het een idylle. De pracht en praal van het Taranto van weleer vind je nu vooral terug binnen de muren van het archeologische museum van de stad. Maar natuurlijk leeft het verleden ook voort in de verhalen die er over de stad verteld werden, toen en nu.

De legende zegt dat Taras, het huidige Taranto, werd gesticht door goden. Taras zou zijn geboren uit een eenmalige ontmoeting tussen de zeegod Poseidon en de nimf Saturia, uit Kreta. Saturia was de dochter van de beroemde koning Minos van Kreta. Vanaf dat eiland zou ze op een dag zijn uitgevaren in de richting van het Italische schiereiland.

SATURIA EN POSEIDON
Ze vertrok samen met Iapyx, die de legendarische stamvader zou worden van de Messapiërs van Puglia. Onderweg werd de arme Saturia echter op brute wijze verkracht door de wellustige god van de zee. Zo lang waren ze onderweg, dat Saturia nog op het water beviel van een zoon: Taras. Hij zou op de rug van een dolfijn zijn weg verder zijn vervolgd in de richting van Puglia. Hij ging aan land bij de eerder genoemde golf, een prachtige natuurlijke haven, en stichtte er een stad die hij naar zichzelf vernoemde. Een fantasierijk verhaal, uiteraard, maar op het wapen van de stad prijkt nog altijd Taras op de rug van een dolfijn afgebeeld, net als op de oude Griekse munten.

TARAS EN DE DOLFIJN
De mythe van Taras en de dolfijn is altijd afgedaan als niet meer dan dat: een mythe. Maar het heeft historici gewezen op de mogelijkheid van vroege contacten tussen de Golf van Taranto en het Griekse eiland Kreta. Herodotus, de grote geschiedschrijver, dacht zelfs dat de inwoners van Puglia (Messapiërs) afstamden van de Kretenzers. Toch waren het niet Kretenzers, maar een groep jonge avonturiers uit Sparta die aan het einde van de 8ste eeuw v.Chr. een stad stichtten aan de Golf van Taranto. De natuurlijke haven en de prachtige, azuurblauwe kustlijn die ze aantroffen moet meteen als een ‘tweede thuis’ (Groot-Griekenland of Magna Graecia) hebben gevoeld. Er was in elk geval voldoende aanleiding om precies daar een kolonie te vestigen.

EEN ‘LANDKAART’
Hoe de relatie tussen de Spartanen van Taranto en de omwonende Messapische groepen was, is nog altijd onderwerp van archeologisch en historisch onderzoek. Sporen van beiden zijn overal in Puglia terug te vinden en ondanks de vele vijandige confrontaties die er ongetwijfeld geweest zullen zijn, vond er zeker ook uitwisseling plaats van goederen en ideeën. Onomstotelijk bewijs daarvoor werd gevonden in 2003: een potscherf (ca. 500 v.Chr.) waarop een kaart van Puglia was ingekrast zag toen het licht. Dertien nederzettingen werden erop vermeld, waaronder Taras, Otranto en Leuca, allen geschreven in het Messapisch maar met gebruik van het Griekse alfabet van de nieuwkomers.

VERDER LEZEN?

In de eeuwen na de stichting ontwikkelde Taranto zich tot een welvarende stad die het pas moeilijk te verduren kreeg toen de Romeinen zich langzaam met het zuiden gingen bemoeien. Lees erover in mijn boek Puglia. Reizen door de hak van de Italiaanse laars, dat binnenkort verschijnt (25 mei 2013) en nu met een speciale korting besteld kan worden!